منظور از کلاف بندی ساختمان چیست؟ | مجله آسن

در ساختمان‌ها، استفاده از کلاف بندی برای اتصال قطعات مختلف معمولاً با استفاده از بتن مسلح انجام می‌شود. هدف این عمل، اتصال قسمت‌های مختلف فونداسیون و سازه به یکدیگر است تا بارهای خارجی و بارهای ناشی از ساختمان به صورت یکنواخت بین قسمت‌های مختلف توزیع شود. در این فرآیند، دو نوع کلاف بندی مهم وجود دارد: کلاف بندی افقی و قائم. در ادامه این مقاله، جزئیات بیشتری در مورد انواع کلاف ‌بندی  و کاربرد آن و اصول اجرای کلاف ‌بندی  ارائه خواهد شد.

کلاف بندی چیست؟

یک فرآیند در ساختمان‌سازی است که با استفاده از آن، اجزای مختلف سازه به هم متصل می‌شوند، به‌ویژه فونداسیون که پایین‌ترین قسمت ساختمان است و سایر قطعات بر روی آن قرار می‌گیرند. این فرآیند باعث می‌شود که همه نیروهای وارد بر ساختمان به فونداسیون منتقل شده و در نهایت به زمین منتقل شوند. اگر پی‌ها به‌صورت جداگانه باشند، این امکان وجود دارد که در شرایط مختلفی مانند بارگذاری یا زلزله، به‌صورت نسبی حرکت کنند و عملکرد سازه را تحت تاثیر قرار دهند. به همین دلیل، کلاف در ساختمان بنایی به عنوان یک فرآیند اتصال و تثبیت اجزای مختلف ساختمان استفاده می‌شود. این فرآیند با استفاده از مواد مانند بتن مسلح یا فولاد، اتصالات محکمی بین اجزای ساختمان ایجاد می‌کند. کلاف بندی در نقاط مختلف ساختمان بنایی مانند اتصال پی‌ها به فونداسیون، اتصال دیوارها به سقف و یا اتصال ستون‌ها به بلوک‌های فونداسیون انجام می‌شود. اتصالات کلاف سقف ساختمان شامل اتصال میلگردها به پیچ‌ها، استفاده از اتصالات مکانیکی مانند پره‌ها و پیچ‌های زمینه‌ای، یا حتی استفاده از مواد مانند چسب‌های ویژه و بتن پیش‌تنیده باشد. هدف از کلاف سقف ساختمان ایجاد اتصالات محکم و پایداری بین اجزای سقف است تا ساختمان در برابر نیروهای خارجی مانند باد، بار برف و حرکات زلزله مقاوم باشد.

 کلاف چه کاربردی در ساختمان دارد؟

استفاده از کلاف در ساختمان باعث می‌شود که سازه به‌صورت یکپارچه عمل کند و تمام نقاط آن به‌طور یکنواخت به نیروهای خارجی مانند باد و زمین‌لرزه مقاومت کنند. این باعث می‌شود که نیروهایی که به یک نقطه از ساختمان وارد می‌شوند، به تمامی قسمت‌های سازه منتقل شده و از شدت آن کاسته شود. از آنجا که مواد ساختمانی معمولاً در برابر نیروهای فشاری مقاوم هستند اما در برابر نیروهای کششی ضعیف‌ترند، برای جبران این ضعف و افزایش مقاومت، از بتن مسلح استفاده می‌شود.

بتن مسلح شامل میلگردهای فولادی است که درون آن جای می‌گیرند و در برابر نیروهای کششی مقاومت بیشتری دارند. استفاده از فولاد در مسلح سازی بتن به دلایلی از جمله تطابق ضریب انبساط حرارتی بتن و فولاد، قابلیت چسبندگی مطلوب بین فولاد و بتن، و عدم لغزش فولاد درون بتن صورت می‌گیرد. با استفاده از میلگردها در سازه نگهبان، اتصالات محکم و پایداری بین اجزای ساختمان ایجاد می‌شود که به ساختمان امکان می‌دهد در برابر نیروهای خارجی مانند زلزله و باد مقاومت کند و استحکام لازم را داشته باشد.

کلاف بندی برای اتصال پی‌ها یا فونداسیون‌های عمودی مورد استفاده قرار می‌گیرد. این شناژها با تحمل نیروهای کششی و فشاری از سوی فونداسیون‌های عمودی و افقی، مقاومت سازه را افزایش می‌دهند و ارتباط محکمی بین بخش‌های مختلف ساختمان ایجاد می‌کنند. لازمه داشتن ساختمان مقاوم، استفاده از میلگرد مقاوم است که مسلما افزایش هزینه را نیز در بر خواهد داشت. برای اطلاع از قیمت روز میلگرد می‌توانید به کانال تلگرام آسن مراجعه و قیمت بروز شده میلگرد را ببینید.

 

 

انواع کلاف بندی در ساختمان

کلاف بندی در ساختمان‌ بنایی دو نوع اصلی دارد: کلاف بندی افقی و کلاف بندی قائم. هر کدام از آنها جهت افزایش استحکام و پایداری ساختمان در برابر نیروهای جانبی مختلف، مورد استفاده قرار می‌گیرند.

کلاف بندی افقی

کلاف بندی افقی با اتصال میان ستون‌های فونداسیون صورت می‌گیرد. این فرآیند نیروهای وارده به پی را پخش کرده و از تمرکز فشار بر ستون‌ها جلوگیری می‌کند. وجود کلاف بندی افقی در ساختمان، در شرایط زلزله، ارتعاشات را جذب کرده و خسارات کمتری به سازه وارد می‌کند. در سطح‌های زیر دیوار و زیر سقف برای تمام دیوارهای باربر، کلاف بندی افقی انجام می‌شود. ابعاد استاندارد برای عرض و ارتفاع کلاف بندی افقی معمولاً حداقل ۲۵ سانتی‌متر است، و در بعضی موارد حداکثر ۲۰ سانتی‌متر ممکن است.

به طور معمول، برای اتصال میلگردهای طولی، از تنگ‌های ساده با قطر حداقل ۶ میلی‌متر یا خاموت استفاده می‌شود. در صورت استفاده از خاموت، فاصله بین خاموت‌ها نباید از ۲۵ سانتی‌متر بیشتر باشد.

در کلاف بندی افقی، موارد زیر باید مدنظر قرار گیرند:

برای اتصال میلگردهای طولانی، از میلگرد آجدار با حداقل قطر ۱۰ میلی‌متر استفاده شود.

اگر عرض کلاف بیش از ۳۵ سانتی‌متر باشد، تعداد میلگردهای آجدار به ۶ یا بیشتر افزایش می‌یابد.

در محل تلاقی کلاف‌ها، میلگردها باید حداقل ۵۰ سانتی‌متر ضخامت یا همپوشانی داشته باشند.

کلاف بندی قائم یا عمودی

کلاف بندی قائم یا عمودی، یک روش مهم در ساختمان‌سازی است که پس از اجرای کلاف بندی افقی انجام می‌شود. در این روش، کلاف‌های عمودی اتصالاتی هستند که بین ستون‌ها یا دیوارها نصب می‌شوند. این اتصالات به تنهایی کارایی زیادی ندارند، اما پس از اجرای کلاف بندی افقی، نقش مهمی در تقویت و استحکام بخش‌های مختلف ساختمان ایفا می‌کنند.

کلاف بندی قائم در نقاط تقاطع دیوارها، از یک سو به فونداسیون و از سوی دیگر به کلاف بندی افقی متصل می‌شود. اگر طول دیوار بین دو کلاف بیشتر از ۵ متر باشد، کلاف بندی قائم به صورت یکنواخت در فواصل کمتر در داخل دیوار توزیع می‌شود.

در کلاف بندی عمودی، نکات زیر باید مدنظر قرار گیرند:

از میلگرد آجدار با قطر حداقل ۱۰ میلی‌متر برای اجرای کلاف بندی استفاده شود.

برای اتصال میلگردها از خاموت با قطر حداقل ۶ میلی‌متر استفاده شود.

اطراف کلاف باید با حداقل ۲۵ میلی‌متر بتن پوشیده شود تا میلگردها محافظت شوند.

 

اصول اجرای کلاف بندی

در ساختمان‌های با خطر زلزله متوسط به بالا، رعایت ضوابط کلاف بندی افقی و قائم طبق آیین‌نامه الزامی است. کلاف بندی افقی در نقاط اتصال سقف به دیوارها و کلاف بندی قائم در نقاط تقاطع دیوارها و لبه‌های ستون‌ها و دیوارها انجام می‌شود. این اقدامات به جلوگیری از جدا شدن اجزای ساختمان در هنگام زلزله و افزایش مقاومت ساختمان کمک می‌کنند.

کلاف‌های افقی در ساختمان‌های بنایی نقش مهمی در مقاومت لرزه‌ای دارند. آن‌ها از نیروهای اینرسی ناشی از زلزله جلوگیری می‌کنند و جلوی جدا شدن اجزای ساختمان را می‌گیرند. در ساختمان‌ها، چهار نوع کلاف پیرامونی وجود دارد:

1.  کلاف در نقاط اتصال سقف به دیوارها

2. کلاف در تراز بالای بازشوها

3. کلاف در نقاط اتصال دیوارها به فونداسیون

4. کلاف اطراف قسمت مثلثی در سقف‌های شیبدار

در هنگام زلزله، کلاف افقی تحت تأثیر نیروهای خمشی و کششی قرار می‌گیرد و برای مقاومت در برابر این نیروها نیاز به تمهیدات خاصی است.

ضوابط کلی برای کلاف‌های افقی 

محل و مشخصات کلاف‌های افقی: تعبیه کلاف‌های افقی باید با رعایت مشخصات خاص صورت بگیرد.

محل و مشخصات تعبیه میلگردها در کلاف‌های افقی بتنی: میلگردها باید به‌طور مناسب در کلاف‌های افقی بتنی جای‌گذاری شوند، با توجه به استانداردها و ضوابط مربوطه.

اتصال کلاف‌های افقی: روش‌های اتصال کلاف‌های افقی باید مطابق با استانداردها و دستورالعمل‌های مربوطه انجام شود.

برای ساخت کلاف‌های افقی در دیوارهای باربر، باید مقررات زیر را رعایت کرد:

1. کلاف در تراز زیر دیوار

   - این کلاف‌ها باید از بتن مسلح ساخته شوند.

   - عرض آن‌ها نباید از عرض دیوار و یا 25 سانتیمتر بیشتر باشد، و ارتفاعشان نباید از دو سوم عرض دیوار یا 25 سانتیمتر کمتر باشد.

2. کلاف در تراز زیر سقف

   - اگر کلاف سقف با بتن مسلح ساخته شود، عرض آن باید برابر با عرض دیوار باشد.

   - در دیوارهای خارجی می‌توان عرض کلاف را تا حداکثر 12 سانتیمتر کمتر از عرض دیوار قرار داد، اما هرگز نباید کمتر از 20 سانتیمتر باشد.

   - ارتفاع کلاف نباید کمتر از 20 سانتیمتر باشد.

   - در صورت نیاز، می‌توان از نیمرخ‌های فولادی معادل تیرآهن نمره 10 (IPE100) استفاده کرد.

مشخصات و محل تعبیه میلگردها در کلاف‌های افقی بتنی به شرح زیر است:

·         نوع و اندازه میلگردها:

   - میلگردهای طولی باید از نوع میلگرد آجدار با قطر حداقل میلیمتر باشند.

·         محل تعبیه میلگردها:

   - میلگردهای طولی باید در چهارگوشه کلاف با پوشش بتنی مناسب قرار گیرند.

   - اگر عرض کلاف بیشتر از 35 سانتیمتر است، تعداد میلگردهای طولی باید به 6 عدد یا بیشتر افزایش داده شود، به‌طوری که فاصله هر دو میلگرد مجاور از 25 سانتیمتر بیشتر نشود.

·         اتصال میلگردها:

   - میلگردهای طولی باید با تنگ‌های ساده با قطر حداقل 6 میلیمتر و یا توسط خاموت به هم متصل شوند.

   - فاصله بین خاموت‌ها نباید از ارتفاع کلاف یا 25 سانتیمتر بیشتر باشد.

·         اتصال کلاف‌ها:

   - در هر تراز، کلاف‌ها باید بهم متصل شوند تا کلاف‌بندی افقی ساختمان به شکل یک شبکه پیوسته باشد.

   - میلگردها در تلاقی محل کلاف‌ها باید حداقل به میزان 50 سانتیمتر اورلب یا همپوشانی داشته باشند تا اتصال کلاف‌ها به خوبی انجام شود.

·         محدودیت‌ها:

   - کلاف‌های افقی نباید در هیچ جا منقطع شوند.

   - عبور لوله یا دودکش با قطر بیش از یک ششم عرض کلاف از درون کلاف مجاز نیست و عبور آن‌ها نباید باعث قطع میلگردها شود.

 

 

دسته‌بندی کلی ضوابط کلاف‌های قائم

تعبیه کلاف یا شناژ قائم در گوشه‌ها و لبه‌های ستون‌ها و دیوارهای ساختمان، همچنین استفاده از شناژ افقی در تراز سقف، باعث می‌شود که این قسمت‌ها در مواجهه با فشارها و جابجایی‌ها، رفتار خمشی نشان دهند و از جابجایی غیرمطلوب جلوگیری کنند.

در کلاف‌های قائم بتنی، تعبیه میلگردهای کافی باعث می‌شود که:

- این کلاف‌ها در مقابل نیروهای کششی در هنگام زلزله مقاوم باشند.

- باربری دیوارها در جهت ضعیف تقویت شود.

برای افزایش مقاومت ساختمان در برابر زلزله، باید تمهیدات لازم برای کلاف‌های قائم نیز در نظر گرفته شود.

دسته‌بندی کلی ضوابط کلاف‌های قائم 

• محل‌های تعبیه و مشخصات کلاف‌های قائم:

تعبیه کلاف‌های قائم باید در نقاط استراتژیک ساختمان صورت بگیرد، با رعایت مشخصات و مقررات مربوطه.

• مشخصات و محل تعبیه میلگردها در کلاف‌های قائم بتنی:

میلگردهای مورد استفاده باید دارای مشخصات مناسب برای استحکام و مقاومت باشند و در محل‌های مناسب در کلاف‌های قائم جای‌گذاری شوند.

• اتصال کلاف‌های قائم:

- روش‌های اتصال کلاف‌های قائم باید با استفاده از روش‌های استاندارد و با رعایت قوانین و مقررات مربوطه انجام شود.

• معادل کردن کلاف‌های قائم:

- در صورت لزوم، می‌توان از کلاف‌های قائم مختلفی که دارای مشخصات معادل و قابل قبول باشند، استفاده کرد تا نیازهای ساختمانی را برآورده کنند.

•  محل و مشخصات تعبیه کلاف های قائم:

- کلاف های قائم باید در نقاط تقاطع دیوارها قرار گیرند و در صورت فاصله بیشتر از ۵ متر بین آن‌ها، باید به صورت یکنواخت در فواصل کمتر از ۵ متر در دیوارها قرار گیرند.

- ابعاد کلاف باید حداقل ۲۰ سانتی‌متر باشد و می‌توان از تیرآهن یا نیم‌رخ فولادی به جای بتن مسلح استفاده کرد، با شرط اتصال مناسب به دیوارها.

•  مشخصات و محل تعبیه میلگردها در کلاف های قائم و نحوه اتصال :

- میلگردهای طولی باید از نوع میلگرد آجدار با قطر حداقل ۱۰ میلی‌متر باشند.

- میلگردهای طولی باید در چهار گوشه کلاف با پوشش بتنی مناسب قرار داده شوند و به نحو مناسب با میلگردهای طولی کلاف افقی مهار شوند.

- میلگردهای طولی باید با خاموت‌هایی با قطر حداقل ۶ میلی‌متر به هم بسته شوند و حداقل ۲۵ میلی‌متر پوشش بتن هم باید در اطراف میلگردها وجود داشته باشد.

کلاف های قائم باید به نحو مناسب در تمام نقاط تقاطع، به کلاف های افقی متصل شوند و در نقاط تقاطعی که کلاف قائم ادامه نمی‌یابد، میلگردهای طولی کلاف قائم باید حداقل به اندازه ۴۰ سانتی‌متر در داخل کلاف افقی مهار شوند.

 

جمع بندی

کلاف بندی به معنای اتصال قطعات سازه با یکدیگر به صورت محکم و ایمن است. در سازه‌های چندین طبقه، کلاف بندی اهمیت بیشتری پیدا می‌کند. اتصالات کلاف باید به گونه‌ای باشند که بتوانند با توجه به شرایط مختلف محیطی و بارگذاری‌های مختلف، استحکام سازه را حفظ کنند. این اتصالات می‌توانند از جنس میلگرد آجدار باشند. استفاده از میلگرد آجدار با کیفیت و اجرای دقیق کلاف بندی با توجه به استانداردهای فنی و مهندسی می‌تواند از جمله عوامل مهم در ایجاد یک سازه پایدار و ایمن باشد.

 

سوالات متداول

1- کلاف بندی چیست؟

کلاف در ساختمان بنایی، اتصال قوی و یکپارچه اجزای سازه مانند فونداسیون و پی‌هاست تا ساختمان مقاومت مناسبی در برابر نیروهای مختلف مانند زلزله داشته باشد.

2- انواع کلاف بندی در ساختمان کدامند؟

در ساختمان‌ها دو نوع کلاف بندی وجود دارد: افقی و قائم؛ هرکدام برای افزایش استحکام و پایداری ساختمان در مقابل نیروهای جانبی مورد استفاده قرار می‌گیرند.

3- کلاف‌ بندی چه کاربردی در ساختمان دارد؟

کلاف بندی در ساختمان بنایی، سازه را تقویت کرده و مقاومت آن را در برابر نیروهای خارجی مانند باد و زمین‌لرزه افزایش می‌دهد. استفاده از بتن مسلح با فولاد و کلاف بندی پی‌ها، ارتباط محکمی بین بخش‌های مختلف ساختمان ایجاد می‌کند.

4- اصول اجرای کناف بندی کدامند؟

کلاف‌های افقی و قائم در ساختمان‌های بنایی جلوی جدا شدن اجزای سازه را می‌گیرند و در مقابل نیروهای خمشی و کششی مقاومت می‌کنند. برای اجرای کلاف‌ها، از مشخصات و محل تعبیه میلگردها در کلاف‌ها و روش‌های اتصال استفاده می‌شود. همچنین، کلاف‌های افقی در نقاط اتصال سقف به دیوارها و کلاف‌های قائم در نقاط تقاطع دیوارها و لبه‌های ستون‌ها و دیوارها استفاده می‌شود.