نگاهی به تاریخچه فولاد ایران و فراز و نشیب‌های آن

در این مقاله می­ خواهیم نگاهی اجمالی به تاریخچه فولاد ایران و فراز و فرودهای آن داشته باشیم. اینکه صنعت فولاد چه تاریخی را پشت سر گذاشته تا توانسته به افتخارات امروزه خود دست یابد، برای کسانی که در صنعت فولاد فعالیت می‌کنند بسیار حائز اهمیت است.

نکات بیان شده اطلاعاتی در زمینه پیدایش تاریخچه فولاد ایران ازپیدایش تا کنون به شما خواننده عزیز ارائه می ­دهد.

 

بررسی در تاریخچه صنعت فولاد نشان می دهد که آغاز این صنعت در کشورمان به سال 1306 باز می گردد. این صنعت پس از انقلاب رشد قابل توجهی داشته است. هم اکنون ایران در زمینه تولید فولاد جز ۱۰ کشور برتر تولید کننده فولاد قرار دارد.

بر اساس اطلاعات موجود اولین کارخانه ذوب آهن ایران در کرج احداث شده است. اطراف کرج زمینی برای اجرای پروژه در نظر گرفته شد و برای تامین تجهیزات آن، با کشور آلمان قراردادی منعقد شد اما احداث آن با آغاز جنگ جهانی اول همزمان شد بر همین اساس این پروژه ناتمام ماند. پس از آن با گذشت زمان بسیار زیادی در حومه اهواز، چندین واحد نورد مقاطع ساختمانی و یک واحد تولید فولاد توسط بخش خصوصی احداث شد.

اولین تولید فولاد در ایران

همانطور که در بالا اشاره داشتیم تولید فولاد ایران از سال 1306 آغاز شد که توسط دولت وقت جهت تامین نیاز های ریل آهن، فعالیت خود را آغاز کرد. بودجه ای که جهت راه اندازی این پروژه  اختصاص پیدا کرد حدود 5.5 میلیون تومان بود. راه اندازی اولیه این پروژه موفقیت آمیز بوده اما به دلایل مشکلات مالی تا سال 1328 پروژه کنسل شد. تا اینکه کنسرسیوم آلمان همکاری خود را با دولت وقت ایران آغاز کرده و پروژه را کاملا محاسبه شده راه اندازی کردند .

 

 

سیستم اولین پروژه فولاد در ایران

 تاریخچه فولاد ایران، از اینجا آغاز شد که کنسرسیوم آلمان تجهیزات و برنامه ریزی اولیه این پروژه را به شرح زیر فراهم کرد :

• ضمانت تولید روزانه تا 150 تن
• اختصاص دادن یک دستگاه نورد برای کارخانه
• افتتاح یک کارخانه آهک
• افتتاح یک کارخانه آمونیاک
• راه اندازی بخش تقطیر برای کارخانه
• سیستم کشش سیم
• ایجاد بخش ریخته گری فولاد
• ایجاد بخش تولید آهن فرفورژه
• اختصاص دادن دستگاه خرد کننده برای ذغال سنگ ها
• و اشتغال زایی برای 1200 نیروی انسانی

تولید فولاد ایران در جنگ جهانی دوم و پس از آن

پس از شکست آلمانیها به دست متفقین در جنگ جهانی دوم و تصرف ایران، آلمانیها مجبور به ترک ایران شدند و پروژه تولید فولاد نیمه کاره ماند. در نتیجه بناهای کارخانه تولید فولاد که در کرج بوند تخریب شده و تجهیزات آن نیز به تصرف متفقین در آمد. پس از جنگ جهانی دوم زمینه سازی برای تولید دوباره فولاد به وجود آمد اما، کمبود بودجه باعث شکست شد. در این زمان برای راه اندازی مجدد کارخانه طرح­هایی ارائه شد اما بانک جهانی، سرمایه ایی به آنها اختصاص نداد.

گروه کراپ ایده راه اندازی مجدد پروژه فولاد کرج را پیشنهاد داد اما چند سال بعد موفق به جلب رضایت بانک جهانی نشد. همچنین گروه مهندس قیصر در سال 1961 پروژه دیگری را در پروژه کرج ارائه داد اما مجددا بانک جهانی مانع آن شد. تا اینکه در نهایت همکاری ایران و سوئد تولید فولاد در ایران را دوباره از یک رویا به واقعیت تبدیل کرد.

 

جایگاه فعلی فولاد ایران در جهان

تاریخچه فولاد ایران بیانگر این موضوع است که کشور ما برای تولید فولاد از مزیت نسبی برخوردار است. از همین رو ایران با توجه به رشد زنجیره فولادسازی، قادر شده است که به جایگاه قابل توجهی در این صنعت در منطقه و جهان دست یابد. ایران درچشم انداز سال ۱۴۰۴ تولید ۵۵ میلیون تن فولاد را برای خود ترسیم کرده که هم اکنون به ظرفیت ۳۳ میلیون تن آن دست یافته است. 

 رشد تولید فولاد ایران در سال ۲۰۲۰ میلادی، جایگاه سوم جهانی را به دست آورده است. مجموع تولید شمش فولاد ایران در سال ۲۰۲۰ به بیش از ۲۹ میلیون تن رسید و ایران همچنان جایگاه دهمین تولیدکننده فولاد در دنیا را حفظ کرد.

 

 

بزرگ‌ترین کارخانه‌های فولادسازی ایران

ایران یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان فولاد در خاورمیانه است و کارخانه‌های بزرگ آن نقشی کلیدی در تامین نیازهای داخلی و صادرات دارند. این کارخانه‌ها شامل فولاد مبارکه اصفهان، ذوب‌آهن اصفهان، فولاد خوزستان و فولاد اکسین اهواز هستند که هرکدام با ظرفیت تولید بالا و محصولات متنوع، جایگاه ویژه‌ای در صنعت فولاد کشور دارند. این واحدها علاوه بر ایجاد اشتغال گسترده، در توسعه اقتصادی و صنعتی کشور نیز نقش مؤثری ایفا می‌کنند.

میلگرد از حیاتی ترین عنصر ساخت و ساز محسوب می شود و شالوده ساختمان را بر پایه این  میله فولادی بنا می نهند. از آنجایی که این عنصر فلزی مهمترین نقش را در ساخت و ساز ایفا می کند از اینرو قیمت آن نیز در یک پروژه عمرانی بسیار مهم است. قیمت میلگرد با توجه به نوع، سایز و سایر فاکتورهای روز متفاوت بوده و استعلام قیمت بطور پیوسته برای پیمانکاران و سازندگان، یکی از الزامات روتین در این حوزه است

1. کارخانه فولاد مبارکه اصفهان

بزرگ‌ترین کارخانه فولاد ایران است که سالانه بیش از 7.2 میلیون تن فولاد تولید می‌کند. این کارخانه در رتبه یک فولادسازی کشور قرار دارد و محصولات آن شامل ورق‌های فولادی مختلف برای صنایع خودروسازی، ساختمانی، و لوازم خانگی است.

2. کارخانه ذوب‌آهن اصفهان

رتبه دوم فولادسازی ایران را دارد و سالانه بیش از 3.6 میلیون تن فولاد تولید می‌کند. محصولات این کارخانه طیف وسیعی از میلگرد، تیرآهن و ریل‌های راه‌آهن را شامل می‌شود که به نیازهای داخلی و صادراتی پاسخ می‌دهد.

3. کارخانه فولاد خوزستان

این کارخانه بزرگ‌ترین تولیدکننده شمش فولادی در ایران و رتبه سوم در جهان است. با ظرفیت تولید سالانه 4 میلیون تن شمش، سهم بسزایی در تامین مواد اولیه فولادی برای صنایع پایین‌دستی دارد.

4. کارخانه فولاد اکسین اهواز

 

متخصص در تولید ورق‌های سیاه و آلیاژی است و در رتبه چهارم فولادسازی ایران قرار دارد. این کارخانه سالانه حدود 3 میلیون تن ورق تولید می‌کند که در صنایع نفت، گاز و پتروشیمی کاربرد فراوانی دارد.

 

سخن پایانی 

تاریخچه فولاد ایران نشان می‌دهد که صنعتگران ایرانی در هر دوره‌ای همواره به دنبال این بودند که چرخ صنعت از حرکت نایستد و برای این موضوع مهم کارهای بسیار ارزشمندی را انجام دادند. نتیجه تلاش‌های آن‌ها دستیابی ایران به جایگاه‌های برتر جهانی و منطقه‌ای است که خودش نشان می‌دهد که صنعت فولاد در مسیر درستی قرار دارد.

 البته حمایت‌های مادی و معنوی سازمان صنعت و معدن می‌تواند کمک کند تا ایران به رتبه‌های ابتدایی تولید فولاد در دنیا دست یابد و افتخار خلق کند.