در پروژه‌های عمرانی که دارای سقف تیرچه بلوک هستند، استفاده از میلگرد ممان منفی در مقاوم سازی دال بتنی بسیار مهم و حائز اهمیت است. این اهمیت تا حدی است که اندازه میلی‌متری میلگردها و شیوه قرارگیری آنها را مهندسین حرفه‌ای باید تعیین کنند.

میلگرد ممان منفی که دارای طول و قطر مشخص است، با هدف افزایش استحکام و مقاوم سازی تیرچه بلوک و سقف سازه استفاده می‌شود. این آرماتور چنانچه به درستی کار گذاشته شود، لنگر منفی و بار اضافه سازه را خنثی و مهار می‌کند.

در این مقاله به بررسی تخصصی این میلگرد پرداخته‌ایم و روش اجرای آن در تیرچه بلوک را شرح داده‌ایم. در ادامه با ما همراه باشید و از اطلاعات کاربردی در این باره مطلع شوید.

 

معرفی و کاربرد میلگرد ممان منفی

میلگرد ممان منفی از آرماتورهای بسیار کاربردی و مهم در پروسه ساخت سقف‌هایی است که به صورت تیرچه بلوک اجرا می‌شوند. این میلگرد دارای سطح مقطع گرد است و به دو صورت آجدار و ساده تولید می‌شود که معمولاً استفاده از مدل آجدار آن رایج‌تر است.

میلگرد ممان منفی باید حداقل ۰.۱۵ از مساحت آرماتورهای تحتانی تیرچه باشد و اندازه آن نیز یک پنجم طول دهانه باید امتداد داشته باشد.

ظاهر این میلگرد به این شکل است که از یک سمت صاف و بدون خمیدگی و از یک سمت به اندازه ۹۰ درجه خم است. بخش خم شده میلگرد در پشت تیر آهن قرار گرفته و بخش صاف که طول آن توسط مهندس پروژه تعیین می‌شود، در امتداد تیرچه قرار می‌گیرد.

نکته حائز اهمیت و مهمی که در اجزای این میلگرد وجود دارد، توجه به قسمت خم شده است. این بخش به جای قرار گرفتن در پشت تیر، بهتر است در هسته تیر آهن قرار بگیرد و مهار شود.

آرماتور ممان منفی چیست؟

آرماتور ممان منفی که به آن نگاتیو یا سرتیچه هم گفته می‌شود، یکی از کاربردی‌ترین میلگردهای موجود در ساخت‌وساز اصولی است که در سقف‌هایی با اجرای تیرچه بلوک قرار می‌گیرند. این میلگرد دارای یک سر خم ۹۰ درجه است و قطر آن نیز متغیر است. معمولاً میلگرد نگاتیو در قطرهای ۸، ۱۰، ۱۲ و ۱۴ تولید و در سازه‌ها قرار می‌گیرند.

دال بتنی یا اسلب بتنی (Concrete Slab) به نسبت طولی که دارد، دارای ارتفاع بسیار ناچیزی است و به لحاظ تئوری مهندسی باید از ممان منفی در آن استفاده شود؛ اما در عمل اکثر مهندسین در هر طرف دال تکیه‌گاه قرار می‌دهند و گاها از ممان منفی استفاده نمی‌کنند.

کاربرد آرماتور ممان منفی چیست؟

کاربرد اصلی این میلگرد، تحمل لنگر منفی (بار اضافه) است که در سقف سازه ایجاد می‌شود. با مهار لنگر منفی (بار اضافه) سقف، استحکام و مقاومت سازه را به مراتب افزایش می‌دهد.

از دلایل عمده و اصلی استفاده از این میلگرد، نقش تقویتی عالی آن است. با تقویت سقف و دال بتنی می‌توان از ترک خوردگی سقف، پیچش و انحراف تیرچه اصلی، کج شدگی دال و… جلوگیری کرد. در لیست زیر به برخی از مهم‌ترین کاربردهای این آرماتور اشاره شده است:

• افزایش استقامت تیرچه اصلی
• کاهش دامنه ارتعاش سقف
• جلوگیری از ریزش ناگهانی سقف در هنگام زلزله و تکان‌های سخت
• کاهش فشار بر دال بتنی و ترک‌خوردگی سقف

 کاربردهای نام برده زمانی می‌توانند به خوبی نمایان شوند که پروسه استفاده و به کارگیری ممان منفی به بهترین شیوه و اصولی‌ترین حالت انجام گرفته باشد. چنانچه از این میلگرد به درستی استفاده نشود یا در کار گذاشتن آن خطا رخ دهد ممکن است امتیاز منفی برای دال بتنی و کل سازه محسوب شود.

میلگرد ممان منفی در اسکلت فلزی

میلگرد ممان منفی در اسکلت فلزی و اسکلت بتنی قابل استفاده و کاربردی است و تفاوتی به نوع اسکلت ندارد. زمانی که سقف پروژه به‌صورت دال بتنی و تیرچه بلوک اجرا شود، بهترین روش برای افزایش استحکام دال، به کارگیری این مدل میلگرد است.

در سازه‌هایی که دارای اسکلت فلزی هستند و سقف بتنی یا کرومیت در آنها اجرا شده است، استفاده از این میلگردها الزامی و ضروری است. این پروسه، بار اضافی را از تیرچه‌های پیچشی به تیرچه اصلی انتقال می‌دهد.

میلگرد ممان منفی در تیرچه بلوک

رایج‌ترین استفاده از این میلگرد در تیرچه بلوک یا دال بتنی است. در این روش باید به مهم‌ترین فاکتور که طول دهانه تیرچه است، توجه شود. حداقل طول میلگردها باید به اندازه یک پنجم دهانه باشد. به همین دلیل در تخمین طول میلگرد نگاتیو در تیرچه بلوک باید به متخصصین و افراد حرفه‌ای این حوزه مراجعه کرد.

روش اجرای این میلگرد در تیرچه به این صورت است که ابتدا تخمین پروژه و حجم بزرگی آن توسط مهندس اجرایی انجام می‌شود. بعد از تخمین دقیق، مشخص می‌شود که برای تیرچه بلوک چه سایزی از میلگرد مورد نیاز است و باید در چه بخش‌هایی اجرا شود.

پس از اجرای کار، مقاومت سازه توسط متخصصین سازه بررسی و آزمایش می‌شود. این اندازه‌گیری را افراد غیرمتخصص نمی‌توانند انجام دهند و نیاز به دانش و تجربه بالا دارد.

قطر میلگرد ممان منفی

تشخیص سایز و اندازه مناسب میلگرد ممان بر عهده مهندس اجرایی پروژه است. به طور معمول برای قطر میلگرد ممان منفی از میل‌گردهایی با اندازه سطح مقطع ۸، ۱۰، ۱۲ و یا ۱۴ میلی‌متر استفاده می‌شود.

هرچه تیر آهن اصلی به کار رفته در سقف قوی‌تر باشد و پروژه دارای پیچیدگی بیشتری باشد، استفاده از میلگرد قوی‌تری که بار منفی را بهتر تحمل و مهار کند لازم و ضروری است. برای انتخاب قطر مناسب حتماً از مشاوره تخصصی افراد حرفه‌ای استفاده و از نکات و پیشنهادات افراد عادی پرهیز شود.

طول میلگرد ممان منفی

طول میلگرد ممان منفی نیز دقیقاً به مانند قطر آن، باید توسط مهندسین و طراحان پروژه تخمین و محاسبه شود. طول میلگرد در حالت اصولی باید برابر با یک پنجم دهانه باشد. (برای مثال: اگر طول دهانه ۶ متر باشد، میلگرد نگاتیو باید ۱.۲ متر باشد).

وظیفه تخمین و تشخیص اینکه طول دهانه چقدر باشد را به مهندس اصلی پروژه خود واگذار کرده و برای اطمینان خاطر از مشاوره تخصصی در این باره استفاده کنید.

قوانین اجرای میلگرد ممان منفی چیست؟

اجرای پروژه‌های اصولی و دقیق نیاز به مهندسین اجرایی حرفه‌ای و کاربلد دارد. برای اجرایی کردن سقف تیرچه بلوک که در آن میلگرد ممان منفی استفاده می‌شود، مهندسین یکسری قوانین اجرایی خاص را در نظر می‌گیرند که چنانچه اجرایی نشود، ممکن است عواقب بدی را به همراه داشته باشد. برخی از مهم‌ترین قوانین عبارت‌اند از:

• تمامی مراحل اجرایی مهم مانند: دال بتنی باید زیر نظر مهندسین و طراحان انجام شود.
• در اجرایی کردن میلگرد ممان منفی باید ۱۵% از لنگر خمشی وسط دهانه انجام شود و در محل تکیه‌گاه قرار بگیرد.
• چنانچه تکیه‌گاه در وسط باشد، باید لنگر خمشی دو طرف محاسبه شود و هر کدام بیشتر باشد، میلگردها به آن سمت قرار گیرد.
• سطح مقطع آرماتورهای ممان منفی باید ۰.۱۵ تیرچه باشد.
• طول و قطر میلگرد که توسط مهندسین تشخیص داده می‌شود باید متناسب با وضعیت پروژه و پیچیدگی آن باشد. (طول یک پنجم دهانه و قطر متغیر است.)

موارد بالا از مهم‌ترین ضوابط اجرایی میلگرد ممان منفی است. این قوانین اگر به صورت حرفه‌ای و منطقی اجرایی شوند، می‌توانند استحکام سازه را تا ۲ برابر افزایش دهند و در هنگام زلزله از تخریب وحشتناک و فاجعه‌آور سقف جلوگیری کنند.

تفاوت ها و شباهتهای آرماتور ممان منفی با ادکا

تفاوت آرماتور ممان منفی با ادکا

در پروسه استحکام‌سازی سقف‌هایی با تیرچه بلوک یا دال بتنی از ۲ مدل میلگرد به نام میلگرد اُدکا و ممان منفی یا نگاتیو به بیشترین اندازه استفاده می‌شود. این ۲ میلگرد که هر دو برای افزایش استحکام سقف مورد استفاده قرار می‌گیرند، دارای یکسری شباهت هستند که در زیر به آن‌ها اشاره شده است:

1. ضرورت استفاده از میلگردها

استفاده از میلگرد ممان منفی لازم و ضروری است، اما استفاده از ادکا ضروری نیست. زمانی که مقاومت برشی در انتهای تیرچه کافی نباشد، از میلگرد ادکا استفاده می‌شود اما به صورت عادی باید از نگاتیو استفاده شود.

2. کاربرد و کارکرد میلگردها

برای جلوگیری و کنترل لنگر منفی و کششی در تیرچه بلوک، باید از ممان منفی استفاده کرد تا سازه در زمان زلزله و تکان‌های کرنشی منجر به گسیختگی و فاجعه نشود و لنگر اضافه دال را مهار و خنثی کند. اما کارکرد اصلی میلگرد ادکا، جلوگیری از ترک‌های برشی سقف است.

3. شیوه نصب میلگردها

هر ۲ میلگرد بر روی دال بتنی و تیرچه بلوک نصب می‌شوند اما در شیوه نصب دارای تفاوت هستند. میلگرد منفی در محل تکیه‌گاه نصب می‌شود و به مقدار ۱۵% لنگر خمشی بین دهانه نصب می‌شود. اما نصب میلگرد ادکا به اندازه ۱۲ سانتی‌متر میلگردهای کششی به سمت داخل اجرا می‌شود.

برای اجرای میلگردها به بهترین شیوه، توجه به تفاوت‌های این دو بسیار ضروری است. تفاوت‌های نامبرده برای این ۲ محصول، از نظر مهندسین اجرایی حائز اهمیت است و ساده تلقی نمی‌شود.

شباهت آرماتور ممان منفی با ادکا

علاوه بر تفاوت‌های ذکر شده در بخش قبلی، آرماتور ممان منفی و آرماتور اُدکا یکسری شباهت‌های واضح با یکدیگر دارند. توجه به شباهت‌های این میلگردها از این نظر مهم است که مهندسین حرفه‌ای می‌توانند طول و قطر مناسب را برای پروژه خود انتخاب کنند و همانند معمارها و طراح‌های غیرحرفه‌ای از این میلگردها به جای یکدیگر و به صورت نامناسب استفاده نکنند.

برخی از مهم‌ترین شباهت‌های این ۲ میلگرد را در این بخش توضیح داده‌ایم که باتوجه به آنها می‌توان درک بهتری از این آرماتورهای مهم به دست آورد. این موارد عبارت‌اند از:

1. شباهت به لحاظ ظاهری

هر ۲ میلگرد به لحاظ ظاهری دارای شکلی عصایی مانند هستند. قطر این میلگردهای ضد زنگ برابر با ۸، ۱۰، ۱۲ و ۱۴ سانتی‌متر است که باتوجه به پروژه و دال تعیین می‌شود. هر ۲ آرماتور قابلیت خمش دارند و این از ویژگی‌های مهم در آن‌ها است.

2. شباهت به لحاظ کارکرد

این ۲ آرماتور برای افزایش استقامت سقف‌های تیرچه بلوک یا همان دال بتنی طراحی شده‌اند. آرماتورها منجر به افزایش استقامت سقف، کاهش بار میلگردهای کششی، جلوگیری از ارتعاشات سقف و در نهایت ترک‌خوردگی می‌شوند.

3. شباهت به لحاظ قرارگیری و نصب

آرماتورها در سقف تیرچه بلوک نصب می‌شوند و وظیفه اصلی آنها افزایش استحکام سازه است.

برای استعلام قیمت آنلاین میلگرد، می‌توانید از طریق وبسایت آسن اقدام کنید. همچنین می‌توانید با شماره‌های موجود در وبسایت تماس گرفته و از مشاوره تخصصی و حرفه‌ای مهندسین ما به صورت رایگان استفاده کنید.

جمع‌بندی

باتوجه به مطالب ذکر شده در این مقاله، به معرفی میلگرد ممان منفی و روش اجرای آن در تیرچه بلوک پرداخته و مهم‌ترین نکات در این باره را به زبانی ساده و کاربردی بیان کرده‌ایم.

میلگرد ممان منفی برای افزایش سقف تیرچه بلوک در سازه‌های بتنی و فلزی مورد استفاده قرار می‌گیرد. این آرماتورها در پروسه ساخت سقف محکم و اصولی نقش بسیار مهمی دارند که این اهمیت از نظر مهندسین اجرایی سازه و پروژه‌های عمرانی پوشیده نیست.

در این بخش از مقاله به بررسی و پاسخ پرسش‌های پرتکراری پرداخته‌ایم که درباره آرماتور ممان منفی آمده‌اند. تیم پشتیبانی مجموعه که شامل مهندسین حرفه‌ای است، به این سوالات پاسخ‌های کوتاه و کاربردی داده‌اند. برخی از مهم‌ترین و متداول‌ترین این سوالات عبارت‌اند از:

آیا می‌توان از آرماتور اُدکا به جای ممان منفی استفاده و از هزینه‌های اضافی جلوگیری کرد؟

از آنجایی‌که شکل ظاهری آرماتورها با یکدیگر متفاوت است و هرکدام در بخش خاصی از تیرچه بلوک قرار می‌گیرند، نمی‌توان از ادکا به جای ممان منفی استفاده کرد. اگرچه جنس و قطر میلگردها می‌تواند یکسان باشد، اما شکل ظاهری و قرارگیری آن‌ها در دال بتنی متفاوت است.

 

 

آیا برای استحکام بیشتر سازه و سقف بتنی می‌توان از حجم آرماتور نگاتیو بیشتری استفاده کرد؟

بنا به نظر مهندسین حرفه‌ای و افرادی که تجربه ساخت‌وساز پروژه‌های بزرگ را داشته‌اند و به لحاظ اجرایی کردن سازه به شکل منطقی، استفاده از آرماتور نگاتیو دارای محدودیت مشخص است و به کارگیری بیش از حد آرماتور نه تنها منجر به افزایش استحکام نمی‌شود، بلکه هزینه نهایی پروژه را افزایش داده و ممکن است لنگر منفی دال را به درستی خنثی نکرده و منجر به گسیختگی شود.  

قیمت آرماتور ممان منفی چقدر است و از کجا خریداری کنیم؟

این آرماتور دارای قیمت مشخص و تعیین شده است که بر اساس فاکتورهای منطقی و قابل اندازه‌گیری محاسبه می‌شود. برخی از فاکتورهای مهم در محاسبه قیمت این آرماتور عبارت‌اند از: قیمت آهن بر اساس نرخ روز، میزان تورم بازار، عرف بازار و...