15 دلیل ایجاد ترک در بتن + بهترین راه‌های جلوگیری از ترک بتن

اگر شما هم فعال حوزه عمران هستید حتماً ایجاد ترک در بتن به ویژه ترک خوردن بتن سقف تیرچه بلوک را مشاهده کرده‌اید. علی رقم استحکام و سختی بتن، این ماده ساختمانی، اگر در شرایط نامساعد قرار گیرد دچار انهدام خواهد شد. ترک خوردگی در بتن دلایل متعددی دارد که در سقف و فونداسیون متفاوت است. بنابراین به عنوان یک مهندس عمران یا در جایگاه صاحب پروژه حتماً باید به این مسأله توجه ویژه‌ای داشته باشید. ما اینجا هستیم تا دلایل ایجاد ترک در بتن به علاوه تکنیک های جلوگیری از بروز این پدیده را به شما بگوییم. فاکتور‌هایی که در ادامه ذکر می‌کنیم در زمان اجرای بتن‌ریزی می‌بایست در نظر گرفته شوند در غیراینصورت با گستره‌ زیادی از بتن‌های ترک خورده مواجه خواهید شد!

ترک خوردگی بتن به چه معناست؟

به گفته کارشناسان آسن، ترک خوردگی بتن که اصطلاحاً Crack نامیده می‌شود یک رویداد شایع ساختمانی است در حقیقت شکاف‌هایی در داخل یا ظاهر بتن پدیدار می‌شود و به مرور ممکن است عمق شکاف‌ها شدت پیدا کند.

ترک خوردگی بتن بنابه بروز عوامل متعددی رخ می‌دهد که در ادامه به شایع‌ترین دلایل ایجاد ترک در بتن خواهیم پرداخت تا بتوانید دیدگاه بهتری در این خصوص داشته و دریابید ترک خوردگی چه زمانی نیاز به مدیریت فوری خواهد داشت.

دلایل ترک خوردگی بتن چیست؟

همین ابتدا باید بدانید تمایل ماده بتنی به ترک خوردگی نه قابل پیش‌بینی است و نه کاملاً ۱۰۰ درصد قابل پیشگیری اما می‌توان تا حد بسیار زیادی از ترک خوردن بتن سقف یا بتن فونداسیون جلوگیری کرد، کافیست راه‌های جلوگیری از ترک بتن را بدانید. ابتدا باید انواع ترک خوردگی را بشناسید و سپس براساس شرایط و میزان ترک و عمق آن‌ها اقدام کنید. اما واقعاً چرا بتن با این میزان سختی دچار ترک می‌شود؟ باید بگوییم شایع‌ترین دلیل ترک خوردگی بتن به شرح زیر است:

• شرایط محیطی بتن‌ریزی
• حبس گرما درون بتن
• خوردگی میلگرد در بتن
• مهندسی غیر اصولی و عدم نظارت دقیق حین بتن‌ریزی
• کیفیت پایین بتن و مصالح ساختمانی
• واکنش‌های شیمیایی درون بتن
• جمع شدگی بتن پس از فرایند بتن‌ریزی (بتن حالت خمیری دارد)
• وجود مواد خورنده در بتن (واکنش شیمیایی هیدراتاسیون یا انبساط حرارتی)
• درز نمک و سولفات درون مایع بتن
• وجود رطوبت در قلب بتن و انجماد آن
• نشست بتن یا حتی نشست ساختمان
• انقباض بتن به دلیل میزان ترکیبات نامتناسب آب و بتن (با تبخیر شدن آب از حجم بتن کاسته می‌شود)
• جابجایی میلگرد‌ها در زمان بتن‌ریزی
• وارد شدن فشاری بیش از حد مشخص از جهات مختلف بر بتن
• و...

انواع ترک خوردگی در بتن

ترک خوردگی بتن انواع متفاوتی دارد که بنابر حجم و عمق شکاف از سطحی تا گسترده، باید ترمیم گردد. بنابراین به منظور ترمیم کردن ترک بتن حتماً باید با انواع آنها را بشناسید تا بتوانید راهکاری متناسب با هر نوع ترک را پیاده‌سازی کنید. شایع‌ترین مدل‌های ترک خوردگی بتن شامل:

• ترک ناشی از ته نشینی بتن (به دلیل بالا آمدن آب روی سطح بتن و ته نشین شدن بتن)
• ترک‌های ناشی از خشک شدن آب در بتن که با نام ترک‌های انقباضی نیز شناخته می‌شود و به یک حالت جمع شدگی تشابه دارد.
• نوع دیگر ترک خوردگی بتن، جمع شدن بتن ناشی از کربناتاسیون است.
• ترک‌های حرارتی (به دلیل وجود گرمای زیاد)
• ترک خوردگی خمیری
• ترک انبساطی ناشی از گرم شدن هوا
• ترک انقباضی که اصولاً در ۲۱ روز اول بتن‌ریزی احتمال بروز آن وجود دارد در چنین حالتی بتن از درون تحت فشار قرار گرفته و درنهایت ترک خوردگی رخ خواهد داد.
• ترک ناشی از خوردگی یا جایجایی میلگرد‌ها
• ترک مویی به دلیل بتن‌ریزی نادرست، عدم ترکیب شدن آب و بتن یا گرمی هوا

دلیل ترک بتن سقف تیرچه بلوک

یکی از عمده دلایل ترک بتن سقف عدم تخمین بار مرده و زنده و در نتیجه اختلال در محاسبات فنی است که در نهایت منجر به اعمال فشاری بیش از حد بر بتن می‌شود و در ادامه این فشار به ترک خوردن بتن می‌انجامد. بنابراین در محاسبات اولیه چنانچه اشتباهی صورت گیرد یا در فرایند اجرای بتن‌ریزی چه برای سقف تیرچه بلوک و چه برای بتن فونداسیون، در طراحی و اجرا مشکلی رخ دهد احتمال ترک خوردن بتن در آینده‌ای نه چندان دور بعید نیست. البته همان طور که ذکر شد کیفیت مواد اولیه نیز تا حد بسیار چشمگیری در جلوگیری از ترک خوردگی بتن و حفظ کیفیت و عمر مفید سقف مؤثر است.

بنابراین می‌توان گفت کیفیت پایین مصالح مصرفی، ترکیب نادرست، شرایط جوی گرم یا سرد که منجر به تبخیر یا انجماد آب درون بتن می‌شود و عدم نظارت برفرایند بتن‌ریزی می‌تواند از عمده دلایل ترک خوردگی در سقف سازه باشد. همچنین در سقف‌های تیرچه بتنی باز کردن قالب پیش از موعد مشخص، کیفیت پایین بتن و یا جمع شدگی و خمیری بودن بتن و عدم جاری شدن درست آن می‌تواند منجر به ایجاد ترک در سقف گردد.

دلیل ترک بتن فونداسیون

ترک خوردگی بتن فونداسیون هم علل مختلفی دارد. مثلاً وجود آب اضافی در ترکیب بتن و عدم رعایت تناسب بین آن‌ها از متداول‌ترین مشکلاتی است که منجر به ترک خوردگی چه در سقف و چه در فونداسیون خواهد شد چرا که آب درون بتن تبخیر شده و یا انجماد درون بتنی صورت می‌گیرد که در هر دو حالت شاهد ترک خوردگی بتن خواهیم بود از سوی دیگر دوام و عمر مفید بتن به دلیل عدم رعایت تناسب میان مصالح (بتن و آب کاهش) خواهد یافت. آب اضافه دشمن بتن است! حتی وجود آب اضافه می‌تواند باعث ایجاد حفره درون بتن شود و این به مرور باعث ایجاد ترک خوردگی خواهد شد در چنین حالتی می‌بایست بتن آسیب دیده را مرمت یا در صورت نیاز جایگزین کرد و این یعنی زنگ خطر برای سلامت سازه!

در دقایق اولیه بتن‌ریزی چنانچه میلگرد‌ها جابجا شوند و پس از گذشت چند دقیقه به جایگاه اصلی خود برگردند شاهد ترک‌های‌ ریزی در سطح بتن هستیم برای جلوگیری از چنین مشکلاتی بتن‌ریزی باید به صورت استاندار و با صبر صورت گیرد. همچنین خوردگی میلگرد در بتن نیز ممکن است یکی از عوامل خطر آفرین باشد. بنابراین انتخاب میلگرد باکیفیت می‌تواند از بروز چنین موردی پیشگیری کند مجموعه آسن میلگرد‌های با کیفیت از مجتمع آریان فولاد و هیربد را پیشنهاد می‌کند شما می‌توانید به صورت آنلاین قیمت میلگرد آریان و همچنین قیمت میلگرد هیربد را استعلام نموده و با شماره‌گیری تلفن ۸۸۸۸۵۷۲۰-۰۲۱ مشاوره رایگان دریافت کنید.

دلیل دیگری که باعث ترک خوردن در سطح بتن می‌شود این است که گاها بتن ته نشین می‌شود که در ساعات اولیه بتن‌ریزی مشهود است برای جلوگیری از این مشکل باید دقت داشته باشید زمان بتن‌ریزی، آب روی سطح بتن تجمع نکند در واقع ترکیب شما باید درست در محل خود ریخته شود شیلنگ ویبراتور می‌تواند از جدا شدن ترکیبات و جمع شدگی آب روی سطح جلوگیری کند. مورد دیگر، ترک‌های انقباضی است و همانطور که گفتیم در سه هفته اول پس از بتن‌ریزی رخ خواهد داد و دلیل آن هم تبخیر آب درون بتن است.

همان طور که پیش‌تر هم ذکر شد، ضعف در سطح و نشست سازه، جایگذاری ضعیف میلگرد‌ها و همچنین عدم ترکیب نادرست آب و بتن و تجمع آب روی سطح بتن از جمله شایع‌ترین اشتباهاتی است که منجر به ترک خوردگی بتن فونداسیون می‌شود. اصولاً ترک‌های فونداسیون را در روی بخش‌های مختلف سازه از جمله دیوار‌ها مشاهده می‌کنیم حتی در فصول گرم و سرد به دلیل انبساط یا انجامد درون بتن، ترک‌های مویی در سطح بتن را داریم. در چنین شرایطی سریعاً باید عملیات ترمیمی آغاز شود.

 10+1راهکار ترمیم ترک خوردگی بتن

ترمیم ترک‌های بتن کار ساده‌ای نیست بنابراین پیشنهاد می‌شود که قبل از بتن‌ریزی و یا حتی قبل از ساخت تیرچه بتنی با انواع ترک‌های بتنی و خطرات احتمالی آشنایی داشته باشید با این حال همیشه گفته می‌شود که پیشگیری بهتر از درمان است در ادامه به روش‌هایی برای ترمیم ترک بتنی اشاره خواهیم کرد:

1. بررسی دقیق ترک‌ها و عمق ترک

2. شناسایی علل ترک خوردگی بتن (تشخیص دهید ترک خوردگی از چه نوعی بوده)

3. انجام تست‌های غیر مخرب به منظور شناسایی عمق شکاف‌ها

4. شناسایی ترک‌های اطراف میلگرد و ترک‌های روی سطح بتن

5. شناسایی محل ترک‌های در حال گسترش و آب‌بندی آن

6. بخیه زدن ترک‌های سطحی بتن با استفاده از مفتول‌های فلزی

7. تزریق رزین اپوکسی برای پرکردن ترک‌های غیرقابل دسترسی

8. اضافه کردن آرماتور داخل بخش‌های ترک خورده بتن

9. حفاری و تزریق کردن بتن در نزدیکی ترک

10. پیش تنیده کردن بتن به کمک میلگرد

11. جلوگیری از پیش‌روی ترک های عمیق و سطحی

در خصوص مورد شماره 11 حتما می‌پرسید چطور؟

روش جلوگیری از ترک در بتن

پیمانکاران و مهندسین عمرانی به منظور جلوگیری از تهدیدات احتمالی و پیشگیری از ترک خوردن بتن سقف یا فونداسیون و به دور ماندن از پیچیدگی‌های ترمیم بتن، می‌توانند موارد زیر را به عنوان راز‌های مگو! در نظر داشته باشند:

• استفاده از میلگرد‌های باکیفیت مطلوب مثل میلگرد هیربند یا میلگرد بناب
• کنترل کیفیت مصالح مصرفی
• رعایت تناسب بین آب و بتن و ترکیب‌بندی درست
• بتن‌ریزی درست و استاندارد و نظارت دقیق بر فرایند بتن‌ریزی
• تناسب دمای درون بتن و خارج بتن (در فصل سرد و گرم)
• جلوگیری از خمیری شدن بتن
• استفاده از نیتروژن مایع و پایین آوردن دمای سنگدانه‌های بتن حین بتن‌ریزی
• نظارت دقیق بر روند خشک شدن بتن تا ۲۱ روز
• و...

 

جمع‌بندی

ترک خوردگی بتن از عمده ایرادات آن است که در صورت شدت یافتن می‌تواند سلامت کل سازه را به مخاطره بیندازد بنابراین فرایند بتن‌ریزی یا اجرای تیرچه بتنی سقف باید با نظارت دقیقی انجام شود. شناسایی عوامل خطرزایی که منجر به ایجاد ترک در بتن می‌شوند و همچنین آشنایی با انواع ترک‌های بتن و راهکار‌های ترمیم بتن ترک خورده الزامیست تا در نهایت بتن بتواند به عنوان یک المان تقویتی به خوبی عمل کند و چنانچه دلایل ایجاد ترک در بتن به غلط شناسایی شده و شیوه ترمیم نادرستی در نظر گرفته شود، پروژه با خطر جدی همراه خواهد بود.

میلگرد از جمله مصالحی است که در کنار بتن منجر به تقویت سازه می‌شود، پس علاوه بر موارد مذکور حتماً باید در انتخاب میلگردی که به عنوان المان تقویت‌کننده استفاده می‌شود و یا میلگرد مورد نظر جهت آرماتور‌بندی، دقت داشت در این خصوص می‌توانید با مشاورین آسن گفتگویی تخصصی داشته باشید و از کانال لحظه‌ایی قیمت میلگرد، جویای وضعیت دقیق بازار باشید.

 

 

سؤالات متداول

 

 

1.     شایع‌ترین دلایل ترک خوردگی بتن چیست؟

 

اصولاً اجرای نادرست، کیفیت پایین متریال و مصالح مصرفی و همچنین شرایط جوی نامساعد می تواند از عمده دلایل ترک خودن بتن باشد.

 

2.     راه‌های جلوگیری از ترک بتن چیست؟

 

مصالح کنترل کیفی شوند، ترکیب آب و بتن متناسب باشد، میلگرد باکیفیت در تیرچه بتن استفاده گردد و همچنین بتن‌ریزی به درستی صورت گیرد بدین ترتیب تاحد بسیار زیادی می‌توان از ترک خوردن بتن پیشگیری کرد.

 

3. ترک خوردگی بتن چند نوع است و کدامیک خطرناک محسوب می‌شود؟
   ترک خوردگی بتن می‌تواند سطی یا عمیق باشد. ترک‌های عمیق بسیار خطر آفرین هستند و می‌بایست به سرعت ترمیم شوند.
4. آیا با میلگرد هم می‌توان ترک داخل بتن را ترمیم کرد؟

 

بله، شما با افزودن آرماتور درون بتن می‌توانید به ترمیم ترک‌های روی بتن بپردازید کافیست در سطح بتن چندین سوراخ ایجاد و در آن آرماتور‌گذاری کنید.