مراحل اجرای میلگرد بستر و ضوابط آن

در گذشته، دیوار، ستون، سقف و دیگر اجزای ساختمان‌ها با ساختار ساده‌تری بنا می شدند. اغلب این بخش از پروژه‌ها به صورت دیوارچینی اجرا می‌شدند و هیچ اتصال مستقیمی نیز به سازه اصلی وجود نداشت. گذشته از این، استفاده از مصالح سنگین مانند آجرها و بلوک‌های سنگین متداول بود. اما امروزه، رویکردهای ساخت و ساز تغییر یافته‌اند.

در سال‌های اخیر، با توجه به خسارات زلزله و حوادث طبیعی دیگر، الزامات و مقرراتی تدبیر شده که سازندگان و فعالان پروژه‌های عمرانی و ساختمانی باید آنها را رعایت کنند. یکی از این الزامات استفاده از میلگرد بستر در ساختمان‌هاست.

میلگرد بستر چیست؟

میلگرد بستر (Bed joint reforcement)، یک جفت مفتول‌ طولی تغییر شکل یافته است که باعث اتصال‌ دو آرماتور موازی هم می شود و آن‌ها را به هم ارتباط می‌دهد. این مفتول‌ها به صورت نردبانی یا خرپایی جوش داده شده و سپس در ابعاد مناسب در درزهای ملات بین ردیف‌های واحد بنایی قرار می‌گیرند. به غیر از مفتول برای ساخت میلگرد بستر از میلگرد آجدار نیز استفاده می شود.

واحد بنایی به بخش‌هایی از دیوار، جرز و ستون اطلاق می‌شود که در آن ترکیبی از مصالح بنایی و ملات وجود دارد. میلگرد بستر برای تقویت بخش‌های دیوار‌های آجری یا بلوک سیمانی استفاده می‌شود. هدف اصلی در استفاده از میلگرد بستر، افزایش استحکام ساختمان در برابر نیروهای وارده بر آن مانند زلزله است. استفاده از مقاطع فولادی در بتن به افزایش مقاومت کششی کمک می‌کند.

 تمام فلزات استفاده شده در ساخت میلگرد بستر، از جمله مفتول‌ها، قلاب‌ها و بست‌ها، باید از نوع ضد زنگ یا گالوانیزه باشند تا از خوردگی و زنگ زدگی ناشی از رطوبت ملات جلوگیری شود. در صورت لزوم، در نقاط جوشکاری شده، از پوشش زینک استفاده می شود.

مراحل اجرای میلگرد بستر در اسکلت بتنی

اجرای میلگرد بستر یکی از تکنیک‌های کارآمد و عملی برای ارتقاء استحکام ساخت و اتصالات استفاده شده در ساختمان‌ها است. انتخاب میلگرد آجدار به عنوان میلگرد بستر به این دلیل است تا میلگرد بتواند بهتر با بتن یا ملات ارتباط برقرار کند. فرآیند پوشش‌دهی سطح این محصول با روی، از فرسایش زود هنگام آن جلوگیری می‌کند. ضدزنگ بودن آن نیز باعث افزایش طول عمر و بهبود کیفیت اجرای میلگرد بستر در اسکلت بتنی می‌شود.

برای اجرای صحیح میلگرد بستر، گیره و قلاب مخصوصی نیاز است. این تجهیزات به دیوار متصل می‌شود و المان‌های اصلی را به هم متصل می‌کند. مراحل اجرای میلگرد بستر عبارت است از:

1.      تعیین محل قرارگیری میلگردها

این عملیات را به صورت افقی و عمودی می‌توان انجام داد. بنابراین در ابتدا باید محل‌ قرارگیری میلگردها مشخص شود. در اجرای میلگرد بستر در دیوار به صورت افقی، میلگردها در فاصله‌های ۴۰ سانتی‌متری از هم، هر دو رج یک‌بار تعیین مکان می‌شوند.

2.      آماده‌سازی ستون‌ها

برای اجرای میلگرد بستر در اسکلت بتنی، باید ستون‌ها را سوراخ کرده و رول پلاک در آن‌ها قرار داد یا پلیت را قبل از ملات ریزی در آن جای‌گذاری کرد. جوش دادن بست به ستون، پایان این مرحله است. اگر اجرای میلگرد بستر در اسکلت فلزی را در دستور کار دارید، می‌توانید بست را با جوشکاری یا میخ به ستون وصل کنید.

3.      جاگذاری میلگردها در دیوار چینی

 با شروع دیوار چینی، مکان‌های مشخص برای قرار دادن میلگردها را جایگذاری کرده و ۲۰ سانت آخر آن را ۹۰ درجه خم کنید تا به خوبی به قلاب گیر کند. سپس میلگرد را با حداقل ۱.۵ سانتی‌متر ملات پوشانده و دیوار چینی را تا رسیدن به محل میلگرد بعدی ادامه ‌دهید. تمامی این مراحل تا انتهای دیوارچینی تکرار می‌شوند.

4.      پوشاندن دیوار با یونولیت یا پشم سنگ

در نهایت، دیوار با استفاده از یونولیت یا پشم سنگ مقاوم در برابر رطوبت از تیر جدا می‌شود. این مراحل با دقت و طبق استانداردهای تعیین شده برای اجرای میلگرد بستر انجام می‌شود.

محاسبه مقدار و وزن میلگرد بستر

از آن‌جا که در هر پروژه‌ای، برآورد میزان مصالح اولیه و در نهایت هزینه‌ها از اهمیت بالایی برخوردار است، آگاهی از نحوه محاسبه وزن و مقدار میلگرد بستر مورد نیاز، ضروری به نظر می‌رسد.  به همین منظور استاندارد ISO 3132 فرمولی را جهت محاسبه وزن میلگرد بستر ارائه کرده است:

آرماتور بستر معمولاٌ از مفتول سایز ۴ میلی متر ساخته می شود و اغلب طول آن سه متر است عرض میلگرد بستر هم از سایز‌ ۵.۵ ،۱۱ تا ۱۵ سانتی‌متر می‌باشد. برای به دست آوردن مقدار مورد نیاز میلگرد بستر در هر پروژه نیز کافی است بر اساس مقررات ملی ساختمان از دو روش زیر استفاده کنید:

۱-روش محاسباتی

در این روش تنها نیاز دارید تا مجموع سطح مقطع‌های مفتول‌های مورد استفاده را محاسبه کنید. 

طبق پیوست ششم آیین نامه 2800 مجموع سطوح مقطع مفتول‌های مورد استفاده برابر با 0.0003 سطح مقطع موثر دیوار است.

۲-روش تجویزی

در این روش کافی است به ازای هر ۴۰ سانتی‌متر ارتفاع دیوار، یک ردیف میلگرد بستر قرار دهید تا مقاومت دیوار افزایش یابد.

 مزایای اجرای میلگرد بستر

استحکام ساختمان و بالا بردن مقاومت و ایستایی آن در برابر نیروهای وارده خارجی، تنها یکی از مزیت‌های نحوه اجرای میگرد بستر است. مزایای دیگر این عملیات عبارتند از:

1. اتصال قوی دیوارهای متقاطع به یکدیگر

2. امکان اجرای میلگرد بستر به صورت عمودی

3. حذف مرحله دوغاب‌بندی

4. افزایش قابل ملاحظه و چشمگیر مقاومت دیوارها

5. افزایش استحکام و ایمنی در برابر زلزله

6. افزایش مقاومت برشی

اجرای میلگرد بستر در دیوار

خرابی تیغه‌ها در زمان زلزله یکی از عوامل اساسی در ایجاد آسیب به ساختمان‌ها است. وقتی که تیغه‌ها به عنوان مهار جانبی برای لوله‌کشی، قفسه‌ها یا سایر اجزای غیرسازه‌ای استفاده می‌شوند، خرابی آنها منجر به آسیب‌ این تجهیزات می‌شود. بنابراین، تیغه‌های داخلی را مانند دیوارهای خارجی باید از سقف و ستون‌ها جدا کرد.

برای اجرای میلگرد بستر در دیوار با ضخامت بیشتر از ۴متر، نیاز است مراحلی که پیش از این گفتیم را با وال‌پست انجام دهید. به این ترتیب که میلگرد با جوشکاری به وال‌پست متصل می‌شود.

نکته‌ای که باید در زمان اجرا مدنظر بگیرید اینکه، کمینه مقدار قطر مفتول میلگرد باید ۴ میلیمتر و بیشینه مقدار آن نصف ضخامت ملات بستر است. حداکثر ضخامت ملات بستر نیز نباید از ۵/۱ سانتی‌متر بیشتر باشد.

شرایط اجرای دیوارهای بلوکی

در دیوارهای بلوکی چون ملات ماسه آن سیمان می باشد، برای یکدست کردن دیوار از  از میلگرد بستر مورب یا نردبانی استفاده می‌شود.

همچنین برای یکپارچه سازی دیوارهایی که ملات بستر نازکی دارند یا نوارهای مش الیاف، می‌توان از بست‌های فلزی منفصل یا پیوسته استفاده کرد.

ضوابط اجرایی میلگرد بستر

برای این‌که مطمئن شوید اتصال میلگرد به درستی انجام شده، لازم است تا ضوابط میلگرد بستر به شکل صحیح رعایت شود. برخی از این ضوابط را بطور خلاصه در ادامه معرفی می‌کنیم.

• فاصله عمودی میلگردها

فاصله عمودی میلگردهای طولی نباید بیشتر از 40 سانتی‌متر باشد. این فاصله به‌گونه‌ای تعیین شده است که میلگردها بتوانند به‌خوبی بارهای وارده را به یکدیگر منتقل کنند.

• استفاده از بولت

برای نصب میلگرد بستر، می‌توان از بولت یا تفنگ مخصوص استفاده کرد. بولت، یک قطعه فلزی است که به دیوار متصل می‌شود و میلگرد بستر را در جای خود ثابت می‌کند. تفنگ مخصوص نیز ملات را با فشار زیاد روی میلگرد می‌پاشد. این میلگرد باید حداقل یک و نیم سانتی‌متر در ملات فرو رفته باشد.

• کیفیت مناسب المانهای فولادی

یکی از مهم‌ترین نکات تولید میلگرد بستر، کیفیت مواد اولیه است به عبارتی، میلگردهای بستر باید از فولاد باکیفیت و بدون عیب ساخته شوند تا مقاومت کافی در برابر بارهای وارده داشته باشند. با رعایت ضوابط نصب میلگرد بستر، می‌توان از ساخت سازه محکم و ایمن اطمینان حاصل کرد. میلگرد بستر با بدنه‌ای آجدار طراحی شده است. این آج‌ها مانند چسب عمل می‌کنند و باعث می‌شود که  دیوار مقاومت زیادی در برابر نیروهای واردشده داشته باشد.

روش های اجرای میلگرد بستر

میلگرد بستر به منظور ایجاد اتصال بین دیوار و اسکلت سازه و استفاده از این درگیری به نفع افزایش مقاومت ساختمان، مورد استفاده قرار می‌گیرد. اجرای میلگرد بستر با توجه به آرماتور بستر که در دو نوع افقی و عمودی تولید می‌شود، انجام می‌گیرد:

نحوه اجرای میلگرد بستر به روش افقی

در روش افقی می‌توان از هر دو نوع میلگرد بستر خرپایی و نردبانی استفاده نمود. در این روش، میلگردها در موقعیت‌های مشخص و با فواصل معینی در مصالح دیوار چینی جای‌گذاری می‌شوند. اگر مقاطع فلزی در گوشه‌های دیوار وجود داشته باشد، می‌توان میلگرد بستر افقی را به آن‌ها جوش داد. در صورت نبود مقطع فلزی، لاجرم باید از بست و قلاب استفاده کرد.

نحوه اجرای میلگرد بستر به روش عمودی

در روش عمودی از میلگردهای معمولی به جای میلگرد بستر خرپایی و زیگزاگی استفاده می‌شود. در این روش، میلگردها به صورت عمودی در فضای خالی بین ردیف‌های بلوک قرار گرفته و با ملات سطح و اطراف آن‌ها پر می‌شود. دیوار در این روش به سقف وصل نمی‌شود. آن را به سمت ناودان داخل سقف منحرف می‌کنند. برای کنترل و مهار میلگرد بستر عمودی باید از نبشی و سپری استفاده ‌شود. میلگرد بستر عمودی نیرویی که ناشی از انبساط و انقباض عناصر سازه بر دیوار است، را کاهش می‌دهد. توجه به استفاده از جنس میلگرد بستر از فولاد گالوانیزه یا جلوگیری از زنگ‌زدگی آن با استفاده از اپوکسی امری ضروری است.

نکات کلیدی در اجرای میلگرد بستر

در نهایت، توجه به این نکات ضروری است:

• میلگرد بستر نباید به گیره و قلاب متصل شده و باید آزاد باشد تا در هنگام نشست سازه، خمش و ترک‌خوردگی، دیوار استقلال خود را حفظ کند.
• استفاده از نوع خرپایی به دلیل ساختار مستحکم‌تر آن توصیه می‌شود.
• اگر ملات بستر بسیار نازک باشد، باید از بست ارتجاعی و تسمه دوخت استفاده شود.

 

قیمت میلگرد بستر

عوامل مختلفی روی قیمت میلگرد بستر تأثیرگذار هستند که از جمله آنها می‌توان به کیفیت فولاد، برند تولید کننده و شرایط اقتصادی اشاره کرد. با این حال، برای اطلاع از قیمت میلگرد، بهتر است این عوامل را درنظر بگیرید و سپس به مراجع معتبر و تامین کننده آهن آلات مراجعه کنید.

جمع‌بندی

نحوه اجرای میلگرد بستر به عنوان یک روش کارآمد و علمی برای افزایش استحکام ساختمان‌ها و بهبود اتصالات آنها به اسکلت بتنی یا اسکلت فلزی شناخته می‌شود. با رعایت مراحل دقیق اجرای این تکنیک، مزایایی چون اتصال قوی دیوارها، ارتقاء استحکام و ایستایی در برابر زلزله، افزایش مقاومت برشی، حذف مراحل دوغاب‌بندی فراهم می‌شود.

 

 

 

سوالات متداول

 

 

 

1.      نحوه اجرای میلگرد بستر با وال‌پست چگونه است؟

از آنجایی که میلگرد بستر خاصیت جوش‌پذیری ندارد، توصیه می‌شود تا اتصال وال‌پست با میلگرد را با گیره و شاخک انجام دهید.

2.      از میلگرد بستر در چه مواردی استفاده می‌شود؟

کنترل و مهار دیوار با استفاده از میلگرد بستر در کف، مهار دیوار با استفاده از میلگرد در ستون از کاربردهای این مقطع فولادی است.

3.      حداقل قطر مفتول میلگرد بستر چقدر است؟

قطر مفتول میلگرد بستر از ۴ تا ۱۵ میلی‌متر متغیر بوده و با توجه به ویژگی‌های پروژه و صلاحدید مهندسان ناظر انتخاب می‌شود.