شناژ چیست؟ معرفی انواع شناژ و کاربرد آنها

فونداسیون یا پایه، بخشی اساسی از هر ساختمان است که وزن ساختمان را به زمین منتقل می‌کند تا به ثبات و استحکام لازم برخورد کند. شناژ یکی از اجزای این فونداسیون است که به عنوان یک لوله یا ستون عمیق و استوار به طول زمین فرو می‌رود. این کار باعث می‌شود وزن ساختمان به عمق بیشتری انتقال پیدا کند و از احتمال نشست ناهموار و غیر یکنواخت سازه جلوگیری شود. همچنین، شناژ در مقابل زلزله و سایر نیروهای خارجی مقاومت بیشتری ایجاد می‌کند و به استحکام و پایداری کل ساختمان کمک می‌کند.

شناژ چیست؟

شناژ یکی از مراحل مهم در ساخت ساختمان است که برای اتصال پی‌ها یا فونداسیون‌های عمودی استفاده می‌شود. در اغلب ساختمان‌ها از پی‌های منفرد برای انتقال نیرو به زمین استفاده می‌شود، که از یکدیگر حدود ۵ متر فاصله دارد. برای ایجاد اتصال بین این پی‌ها، از یک پی نواری یا افقی به نام شناژ استفاده می‌شود. کاربرد شناژ در ساختمان این است که باعث می‌شود تا نیروهای کششی و فشاری که توسط پی‌های عمودی و افقی ایجاد می‌شود، به طور یکنواخت توزیع شود و نشست ساختمان یکنواخت باشد. این باعث می‌شود که سازه بهترین عملکرد را داشته باشد و در برابر نیروهای زمین لرزه و باد مقاومت کند. در کل، شناژبندی ساختمان، به عنوان یک کار اساسی دراستحکام ساختمان‌ها مطرح می‌شود و از مصالح مختلفی مانند تیرآهن، میلگرد، تیر چوبی و خاموت استفاده می‌شود. خاموت در شناژها برای افزایش مقاومت و استحکام سازه استفاده می‌شود. این عمل باعث افزایش عمر مفید و کاهش خطر خستگی و شکستگی میلگردها می‌شود. انواع شناژ در میزان استحکام بخشی به ساختمان موثرند.

معرفی انواع شناژ

شناژها بسته به استفاده و روش اجرا، انواع مختلفی دارند. در فرآیند بستن شناژ از آرماتور استفاده می‌شود. در ادامه، به معرفی انواع شناژها می‌پردازیم.

 

شناژ عمودی یا قائم

شناژ قائم، که به طور عمومی برای ساختمان‌های چند طبقه استفاده می‌شود، وظیفه اتصال پی‌های افقی را دارد. این نوع شناژ به شکلی طراحی شده است که از پایین به فونداسیون و از بالا به شناژهای افقی دیگر متصل می‌شود. اگرچه شناژهای عمودی در قسمتهایی از ساختمان‌ها استفاده نمی‌شود، اما در مواردی که از شناژهای افقی استفاده می‌شود، شناژهای عمودی نیز لازم است.

از شناژهای عمودی برای جلوگیری از تجمع نیروها در یک نقطه از ساختمان استفاده می‌شود، به خصوص در ساختمان‌های ضد زلزله. این شناژها معمولاً به صورت خرپا یا ضربدری به شناژهای افقی متصل می‌شوند. عرض حداقلی شناژهای عمودی باید حدود ۲۰ سانتی‌متر باشد و حداکثر ۲۵ سانتی‌متر. برای ساخت شناژهای عمودی، حدوداً چهار شاخه میلگرد ۱۲ آجدار مورد نیاز است، با این حال، در صورت عدم اتصال به ستون‌های ساختمان، ممکن است از ۸ شاخه میلگرد هم استفاده شود. معمولاً میلگردهای با قطر 14 میلیمتر برای شناژهای کوچکتر استفاده می‌شوند. قیمت میلگرد 14 و هزینه اجرای این نوع شناژها، به قیمت میلگرد و شرایط بازار آهن بستگی دارد.

محل قرارگیری شناژ عمودی در ساختمان‌ها

در ساختمان‌های دوطبقه یا دارای زیرزمین، برای اطمینان از استحکام ساختمان، باید در تمامی گوشه‌های بیرونی از کلاف قائم گوشه استفاده شود. عرض شناژ قائم باید از عرض دیوار مجاور کمتر نباشد و در دیوارهای بیرونی که کارهای نما انجام می‌شود، ممکن است حداکثر تا 5 سانتی‌متر کمتر از دیوار باشد. اما به طور کلی، عرض کلاف قائم از 20 سانتی‌متر کمتر نباید باشد. شناژهای قائم باید در محل تقاطع دیوارها قرار گیرند و اگر دیواری بین دو کلاف قرار داشته باشد و طول آن بیشتر از 5 متر باشد، باید از کلاف قائم اضافی در فواصل 5 متری داخل دیوار به صورت یکنواخت استفاده شود.

 

ویژگی‌های شناژ قائم بتنی تک عبارتند از:

- استفاده از میلگردهای طولی با سایز حداقل 12 و نوع آجدار

- استفاده از حداقل 4 میلگرد برای هر گوشه شناژ با پوشش بتن مناسب

- استفاده از تنگ‌ها با اندازه میلگرد 8 میلی‌متری با حداکثر فاصله 20 سانتی‌متر

- تعیین فواصل متناسب در نواحی بحرانی بالا و پایین کلاف

- محاسبه طول ناحیه بحرانی بر اساس مقادیر مشخص شده

- استفاده از حداقل 30 سانتی‌متر پوشش بتن دور میلگردهای طولی

- انتخاب تعداد میلگردهای طولی مناسب بر اساس عرض مقطع کلاف

- و مهار میلگردهای طولی در داخل پی یا کلاف زیر دیوار با حداقل فاصله‌های مشخص شده است.

شناژ افقی

یکی از مهم‌ترین مراحل در ساخت ساختمان، ساخت فونداسیون است. به منظور تقویت استحکام شالوده ساختمان، از شناژهای افقی بین ستون‌های فونداسیون استفاده می‌شود. این شناژها ستون‌های پی را به هم متصل کرده و باعث می‌شوند که فشار وارد به فونداسیون به طور یکنواخت پخش شود و خسارت کمتری به سازه وارد شود.

این نوع شناژ معمولاً در ساختمان‌های ضد زلزله به صورت ضربدری یا خرپا در ستون‌های فونداسیون استفاده می‌شود تا ارتعاشات و فشارهای وارد به سازه کاهش یابد و انرژی وارد شده به صورت یکنواخت پخش شود. شناژ افقی باید قادر باشد نیروهای کششی ایجاد شده توسط وزن سازه و نیروهای وارد شده از ستون‌های عمودی را تحمل و منتقل کند. در ساخت این نوع شناژ، اندازه‌گیری دقیق و کیفیت مصالح به کار رفته بسیار اهمیت دارد. عرض حداقل شناژ افقی باید ۳۵ و حداکثر ۶۰ سانتی‌متر باشد و برای ساخت آن نیاز به حداقل ۶ شاخه میلگرد ۱۰ آجدار است.

شناژ مورب

شناژ مورب، یکی از انواع شناژها است که اهیمت آن هنگام وقوع زلزله بیشتر نمایان می شود. زلزله، با ایجاد حرکات و امواجی در پوسته زمین، به ساختمان‌ها فشار وارد می‌کند. برای مقاومت بهتر در برابر این نیروها، نیاز است که کلاف‌سازی بیشتری در محور هر دو پی تحتانی و فوقانی انجام شود، به این معنا که نیاز است که پایه‌های ساختمان به طور مطلوبی تقویت شوند. در این راستا، استفاده از شناژ مورب که به همراه شناژهای افقی استفاده می‌شود، بسیار موثر است.

در این روش، میلگردها از پشت ساختمان آغاز شده و به سمت پی تحتانی فونداسیون ادامه می‌یابند. این کار باعث ایجاد اتصال محکم در جهت مهار ساختمان می‌شود و بهبودی در توزیع فشار و واکنش به نیروهای زلزله ایجاد می‌کند. به طور کلی، شناژهای مورب مانند یک بند ایمنی عمل می‌کنند که ساختمان را در مقابل نیروهای زلزله و سایر نیروهای خطرناک محافظت می‌کنند و احتمال خسارت‌های جدی را کاهش می‌دهند.

شناژ مخفی تای بیم

شناژ مخفی، یا همان تای بیم و ژوئن، نوعی از کلاف‌ است که در ساختمان‌ها استفاده می‌شود. این نوع کلاف در ساختمان‌ها برای کاهش ارتعاشات سقف و افزایش صلبیت در مقابل بارگذاری‌ها به کار می‌رود. در سقف‌هایی که از تیرچه و بلوک بتنی یک طرفه ساخته شده‌اند، به دلیل تو خالی بودن ساختار و وجود بلوک‌ها، صلبیت کمی وجود دارد که ممکن است باعث بروز ارتعاشاتی شود. برای کاهش این ارتعاشات و افزایش عملکرد تیرچه‌ها، از شناژ مخفی یا کلاف میانی استفاده می‌شود. این شناژ، به عبارت دیگر، یک نوع کلاف است که در سقف‌ها به کار می‌رود و هدف اصلی آن افزایش صلبیت و کاهش ارتعاشات سازه است.

مزایای استفاده از شناژ مخفی یا تای بیم

1. جلوگیری از پیچش تیرچه‌ها در بخش‌هایی که بار منفرد وجود دارد.

2. یکپارچه‌سازی عملکرد تیرچه‌ها.

3. کاهش ارتعاشات سقف تیرچه بلوک.

4. مشخصات فنی کلاف مخفی، از جمله:

   - عرض شناژ مخفی باید حداقل به اندازه عرض پاشنه تیرچه باشد و ارتفاع آن نیز باید به اندازه ضخامت سقف باشد.

   - در صورت استفاده از تیرچه دوبل، ضخامت این المان باید حداقل دو برابر عرض تیرچه باشد، یعنی حداقل به اندازه 20 سانتی‌متر باید شناژ مخفی اجرا شود.

   - قالب‌بندی کلاف میانی به اندازه حداقل 12 سانتی‌متر (بیشتر از عرض آن) انجام می‌شود.

   - تخته‌های چهارتراش به وسیله سیم آرماتوربندی به جک‌های صلیبی بسته شده و سطح زیرین آن‌ها نیز به وسیله جک‌های صلیبی مهار می‌شود.

   - پس از آرماتوربندی و قالب‌بندی زیر شناژ مخفی، بتن‌ریزی سقف انجام می‌شود و در نهایت، شناژها (کلاف‌‌ها) و تیرچه‌ها به صورت یک سیستم یکپارچه عمل می‌کنند.

 

 

انواع شناژ از نظر محل اتصال به پی

این عنصر را از منظر محل اتصال به پایه، می‌توان به دو دسته تقسیم کرد:

• شناژ ساده

در روش ساده، شناژ به صورت مستقیم به پایه‌های منفرد متصل می‌شود، به این معنی که انتهای شناژ به زمین مستقیماً متصل است و هیچ واسطه‌ای بین آن و کف زمین وجود ندارد. این روش بیشتر برای ساختارهای کوچکتر و خطرناکی که احتمال بارگیری زیادی ندارند، استفاده می‌شود.

• شناژ باسکولی

در روش باسکولی، نقطه اتصال شناژ به پایه از یک نقطه بالاتری از پایه انجام می‌شود، به طوری که شناژ به زمین ارتباطی مستقیم ندارد و از بالایی پایه به آن متصل می‌شود. این روش برای ساختارهای بزرگتر و با بارگیری بیشتر که نیاز به استحکام بیشتری دارند، مناسب است. این استفاده به عنوان یک ارتقاء در سیستم متصل کننده باعث کاهش فشار به کف زمین می‌شود و بهترین انتخاب برای ساختارهایی است که نیاز به پایداری و استحکام بالایی دارند.

کاربرد شناژ در ساختمان

شناژ، یکی از عناصر مهم در ساختمان‌هاست که در برخی موارد از آن استفاده می‌شود. البته، استفاده از شناژ در تمامی ساختمان‌ها ضروری نیست و بسته به شرایط مختلف، ممکن است از آن صرف نظر شود. به طور کلی، در ساختمان‌هایی که از قبل ساخته شده‌اند یا از جنس چوب ساخته شده‌اند، استفاده از شناژ ضروری است. اما در صورتی که فونداسیون ساختمان به بهترین شکل در زمین قرار گرفته باشد و قادر به کنترل و محدود کردن حرکت پی باشد، ممکن است نیازی به استفاده از شناژ نباشد. همچنین، در ساختمان‌هایی که فقط یک طبقه دارند و دارای دهانه‌های بزرگی هستند و فونداسیون آن‌ها مقاومت کافی در برابر فشارهای جانبی دارد، می‌توان از استفاده از شناژ صرف نظر کرد. در ضمن، شناژ کف ساختمان‌های بنایی نیز برای اتصال کف ساختمان به دیوارهای بنایی استفاده می‌شود. این شناژها معمولاً از مواد فلزی یا بتنی ساخته می‌شوند و بر روی سطح کف ساختمان نصب می‌شوند تا بارهای قائم و جانبی را تحمل کنند.

شناژبندی ساختمان چیست؟

شناژبندی ساختمان همانند سایر مراحل ساخت سازه، از اصول و قواعد خاصی پیروی می‌کند که باید به دقت و صحیح اجرا شوند. این اصول و قواعد برای اطمینان از استحکام و پایداری ساختمان اساسی هستند.

اصول شناژبندی ساختمان بر اساس مبحث هشتم

اصول شناژ بندی ساختمان را می‌توان به دسته‌های زیر تقسیم کرد:

1.      انتخاب و تهیه مصالح با کیفیت: در این اصل، توجه به کیفیت مصالح مورد نیاز برای شناژ بندی ساختمانی اهمیت دارد. این شامل میلگرد، تیرآهن، و سایر مصالح لازم برای شناژ بندی است. تهیه مصالح با کیفیت بالا و تأیید کیفیت آن‌ها توسط مهندس ناظر از اصول اساسی در این مرحله است.

2.      بتن‌ریزی شناژ: در این اصل، به روش انجام بتن‌ریزی برای شناژ بندی توجه می‌شود. بتن‌ریزی باید به گونه‌ای انجام شود که تمام نقاط شناژ از بتن پر شود و هیچ لوله‌ای از آن عبور نکند. این کاربرد اصولی و استاندارد را رعایت می‌کند.

3.      فاصله بین شناژها: در این اصل، فاصله مناسب بین شناژهای افقی و عمودی مورد بررسی قرار می‌گیرد. کمترین فاصله بین شناژهای افقی باید 4 متر و بین شناژهای عمودی باید 5 متر باشد. این فاصله‌بندی باعث تقویت ساختمان و توزیع بهینه نیروها می‌شود.

4.      اندازه خاموت شناژ: این اصل به اندازه‌گیری و تعیین اندازه خاموت‌های استفاده شده در شناژ بندی پرداخته و بسته به عرض نوار فونداسیون، سایز میلگرد‌های طولی و تعداد طبقات ساختمان تعیین می‌شود. این اندازه‌گیری باعث انطباق بهینه خاموت‌ها با نیازهای ساختمان می‌شود.

این دسته‌بندی‌ها باعث ارائه یک راهنمایی جامع و کاربردی برای اجرای اصول شناژ بندی ساختمان می‌شود.

 

موارد عدم استفاده از شناژ

در صورتی که ساختمان دارای شرایط زیر باشد، ممکن است نیازی به استفاده از شناژ نباشد:

1. ساختمان‌های کوچک با حجم و ابعاد محدود، مثل خانه‌های یک طبقه.

2. وجود خاکی با سطح محکم و پایدار زیر سازه.

3. ساختمان واقع در مناطق با ریسک زلزله کم.

4. سازه‌های صنعتی یا سوله‌ها که دارای دهانه‌های بزرگی هستند و پایداری پی‌ها در برابر نیروهای جانبی تضمین شده باشد.

5. وقتی از شمع‌های زیر پی‌های منفرد استفاده می‌شود و حرکت نسبی پی‌ها محدود است.

6. در صورتی که ستون‌های پایه‌ای در ساختمان اجرا شده باشند و حرکت نسبی پایه‌ها به وسیله فشار خاک محدود شود.

این شرایط ممکن است باعث از بین رفتن نیاز به استفاده از شناژ شود ولی همچنان اهمیت اجرای صحیح و استاندارد سایر اجزای ساختمان برای ایمنی و پایداری آن از اهمیت بالایی برخوردار است.

 

 

جمع ­بندی

در این مقاله به بررسی شناژ و قوانین مربوط به نصب آن پرداختیم. فونداسیون به عنوان یکی از بخش‌های حیاتی در ساخت سازه‌ها، نیازمند استفاده از مصالح با کیفیت و اجرای صحیح است. برای تهیه مصالح و مواد مورد نیاز برای شناژبندی، می‌توانید به وب‌سایت آسن مراجعه کنید و مقاطع آهنی و دیگر مصالح را به صورت آنلاین سفارش دهید. این روش آسان و موثر است و به شما امکان می‌دهد تا مصالح مورد نیاز خود را به راحتی و بدون نیاز به حضور فیزیکی خریداری کنید.

 

 

سوالات متداول

 

 

 

1.    شناژ چیست؟

شناژ یک جزء مهم در ساخت ساختمان است که برای اتصال پی‌ها یا فونداسیون‌های عمودی استفاده می‌شود. این اتصالات باعث می‌شود که نیروها به طور یکنواخت توزیع شده و ساختمان مقاومت بیشتری در برابر نیروهای زمین لرزه و باد داشته باشد. استفاده از شناژ برای ایجاد تثبیت و استحکام در سازه‌ها ضروری است.

2.   چه سازه‌هایی نیاز به استفاده از شناژ دارند؟

استفاده از شناژ برای تقویت سازه‌ها در سازه‌های دو طبقه یا بلندتر ضروری است

3.    انواع شناژ کدامند؟

شناژها به چهار نوع عمده تقسیم می‌شوند: شناژ عمودی، شناژ افقی، شناژ مورب و شناژ مخفی تای بیم. هر کدام از این انواع برای اهداف مختلفی مانند تقویت سازه‌ها و کاهش ارتعاشات استفاده می‌شوند.

4.   موارد عدم استفاده از شناژ کدامند؟

ساختمان‌های کوچک، خاک پایدار، مناطق کم ریسک زلزله، سازه‌های صنعتی با پایداری مناسب، استفاده از شمع‌های زیر پی‌ها و ستون‌های پایه‌ای می‌توانند باعث عدم نیاز به استفاده از شناژ شوند. اما اجرای صحیح و استاندارد دیگر اجزای ساختمان همچنان حیاتی است.