وال پست چیست و چه کاربردی در ساختمان سازی دارد؟

اسکلت ساختمان اگر به صورت اصولی ساخته شده باشد، در مقایسه با  دیوارها استحکام بسیار بیشتری دارد. دیوارها در سازه‌های اسکلت فولادی و بتنی باربر نبوده و نقش جداکننده دارند. wall post یا "نگهدارنده دیوار" تکنیکی است که مهندسین برای نگهداشت اصولی دیوارها در مقابل نیروهای مختلف به کارمی برند. برای اینکه بدانیم ضرورت اجرای وال پست چیست باید دریابیم که چه اندازه مهم است که  ما شرایطی را به وجود بیاوریم که دیوارها به عنوان سازه های بی دفاع ساختمان در معرض هیچ باری نباشند.

به بیان ساده در پاسخ به این سوال که اهمیت وال پست چیست در می یابیم که وال پست المانی است که به کمک آن بار دیوار به اسکلت ساختمان منتقل می‌ شود و به این ترتیب دیوارها هنگام بروز هر نوع فشاری، امکان حرکت آزادانه در صفحه خود خواهد داشت و از ریزش دیوار پیشگیری می شود.

اهمیت اجرای وال پست

راز استحکام دیوارها و موثرترین تکنیک ممکن برای جلوگیری از تخریب دیوارهای ساختمان هنگام زلزله، باد یا هر نوع فشاری استفاده از وال پست یا نگهدارنده دیوار است. گرچه اجرای وال پست برای مقاوم سازی و استحکام دیوارها، ضامن عدم ایجاد ترک هنگام رخداد حادثه نیست، اما آسیب وارده را از ریزش و خرابی صد در صدی به ایجاد ترک‌هایی مختصر در دیوارها تقلیل می دهد.

بررسی خرابه های به جا مانده از زلزله ها نشان می دهد که بخش اعظم آسیب‌های زلزله، به علت فروپاشی دیوارهای فاقد نگهدارنده و آوار شدن دیوارها رخ می‌دهد. در خرابه های به جا مانده از زلزله های ایران ساختمان‌هایی مشاهده شدند که بخش های اصلی آن مانند ستون‌ها و سقف سالم بودند در حالی که  فروپاشی بخش های غیر سازه‌ای مانند دیوارها، تاسیسات و تیغه‌ها منجر به خسارات جانی و مالی زیادی شدند.این تخریب ها وخسارات فاجعه بار به راحتی با اجرای وال پست در دیوارها و انتقال بار تکانه های زلزله از دیوارها به اسکلت اصلی قابل پیشگیری است.

                                                                 

الزامات قانونی ناظر بر کیفیت اجرای دیوارهای غیر سازه ای:

پیوست 6 آیین نامه 2800 به طور صریح اجرای وال پست برای دیوارهای پیرامونی تحت هر عنوان را لازم الاجرا می داند.اجرای صحیح وال پست ها وظیفه ی مهندس ناظر سازه و مهندس ناظر معمار می باشد در این حین مهندس ناظر سازه وظیفه ی کنترل اجرای صحیح وال پست از نظر الزامات سازه ای و زلرزه ای و مهندس ناظر معمار هم وظیفه ی کنترل اجرای دیوارهای داخلی وال پست ها را دارند.

• استاندارد ۲۸۰۰ ایران: ویرایش چهارم، بند ۷-۵-۳ (دیوار غیر سازه‌ای)، ضابطه ۸۱۹ دفتر مقررات ملی و ساختمان، پیوست ششم
•  استاندارد ۲۸۰۰ ایران: ویرایش چهارم، بند پ۶-۱-۴-۲-۱ (وادارها)
• مبحث چهارم مقررات ملی ساختمان: بند ۴-۹-۱ (دیوارها)
• مبحث ششم مقررات ملی ساختمان بند ۶-۵-۲-۲ (ضوابط مربوط به جداکننده‌ها)
•  مبحث هشتم مقررات ملی ساختمان بند ۸-۵-۵-۷، بخش پ (دیوارهای جداگر)

 از جمله موارد قانونی ناظر بر اجرای دیوارهای غیرسازه ای در ساختمان هستند.

ضوابط قانونی استفاده از وال پست 

مهم ترین ضوابطی که قانون گذار در مقررات ذکر شده به رعایت آن تاکید کرده عبارتند از:

• الزام به استفاده از وادارهای افقی برای دیوارهایی که بیشتر از ۳.۵ متر است
• الزام به استفاده از وادار برای مهار خارجی دیوارهای یا طول بیشتر از 4 متر
• الزام به اجرای وال پست عمودی در دیوارهای با طول بیشتر از 6 متر باشد یا در صورتی که طول دیوار ۴۰ برابر ضخامت دیوار باشد
• الزام به مهار دیوار با ارتفاع بیشتر از ۱.۸ متر و لبه های قائم

کاربرد وال پست در ساختمان سازی

مهمترین کاربرد وال پست این است که در ساخت میانقابهای سازه ایی و غیر سازه ایی در برابر نیروی های خارجی مقاومت ایجاد می کند. به علاوه از این المان غیر سازه ایی، در نگهداری از در و پنجره، موارد تاسیساتی، نمای بیرونی و دیگر موارد استفاده می شود. بکاری گیری وال پست در موارد گفته شده باعث می شود تا بار کمتری به دیوار وارد شده و مقاومت بیشتری از خود نشان دهد.

از دیگر کاربردهای وال پست می توان به موارد زیر اشاره کرد:

1-تعبیه در تقاطع دیوارهای غیر سازه ایی و به عنوان جان پناه

2-اتصال دیوار به ستون

3- اتصال دیوار به سقف و کف

4- اجرای تیغه در سازه های مختلف

انواع وال پست:

وال پست‌ها از نظر جنس فولاد نرم (کم کربن) و یا از محصولات کامپوزیت FRP هستند و از نظر شکل پروفیل‌هایی با نمره پایین و به شکل کلاف می باشد.که بسته به محل استقرار و کاربرد دارای تنوع هستند. دو مورد از جنس‌های رایج وال پست، گالوانیزه و FRP هستند اما وال پست آماده می‌تواند از جنس‌های مختلف دیگری نیز ساخته شود. همچنین از لحاظ شکل نیز انواع مختلفی دارند، به طور مثال در مدل گالوانیزه، اشکالی مانند قوطی، پروفیل نبشی و ناودانی ساخته می‌شود.

                                                                        

وال پست از لحاظ نوع اجرا و جهت گیری نسبت به ستون  به دو نوع قائم (موازی با ستون) و افقی (عمود بر ستون) تقسیم می‌شود.

استفاده از میلگردهای بستر هم  برای افزایش مقاومت دیوارهای ساختمانی رایج است .در واقع هر دو ابزار به هدف تقویت استحکام دیوار به کار گرفته می شوند. در بعضی موارد کاربرد وال پست و میلگرد بستر به اشتباه به جای هم بکار می روند. در حالیکه این دو عنصر کاملاً با یکدیگر متفاوتند. اصلی ترین تفاوت میلگرد بستر و وال پست المانهای تشکیل دهنده این دو مورد هستند. وال پست ها  از نبشی و ناودانی تشکیل می شوند اما میلگردهای بستر از مفتول‌هایی با قطر ۴ میلیمتر ساخته می‌شوند.

                                                

برای آشنایی بیشتر با این المان و کاربرد وال پست در ساختمان به معرفی انواع رایج وال پست های موجود در صنعت ساختمان ایران می پردازیم.

وال پست با مقطع IPE

 معمولاً متشکل از 4 قطعه نبشی یا ناودانی است. این قطعه فولادی به عنوان وادار قائم میانی و کناری مورد استفاده قرار می‌گیرد هنگام بروز ارتعاش، امکان حرکت دیوار در صفحه خود را فراهم می‌سازد. در واقع این قطعه، دیوار را از قاب جدا می‌کند و به کمک اتصالات کشویی، لغزش دیوار را بدون احتمال ریزش و خرابی میسر می‌نماید.

                                              

وال پست‌های با مقطع پروفیل ناودانی (U-shaped wall post)

از پروفیل‌های فولادی هستند که عمدتا به منظور تامین اتصالات کشویی بین دیوار و تیر و ستون‌های اطراف آن، استفاده می‌شود.این شکل کاریرد  وال پست در ساختمان شرایطی را فراهم می‌کند تا دیوار توسط مصالحی مانند یونولیت یا پشم سنگ، از قاب جدا شود و به این ترتیب امکانی برای حرکت آزادانه دیوار هنگام وارد آمدن نیروهای جانبی آسیب زننده، فراهم گردد.

                                              

وال پست با مقطع باکس فولادی یا مقطع قوطی

به عنوان وادار قائم و وادار افقی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

                                              

وال پست‌ با مقطع نبشی(L-shaped Wall Post)

از دو ورق که با زاویه 90 درجه، تشکیل می‌شود  که از رایج ترین مدل های کاربرد وال پست‌ در ساختمان‌ هستند که از نظر اقتصادی نیز مقرون به صرفه هستند

 

                                

 

وال پست مش

توری های فایبر گلاس هستند که به کمک لایه‌های پلاستر گچی یا سیمانی، روی سطح دیوار از دو طرف نصب می‌گردد. که از جمله جدیدترین و بهترین انواع نگهدارنده برای دیوارها هستند.مش ها از موثرترین مدل های کاربرد وال پست‌ در ساختمان‌ به شمار می‌رود .

جلوگیری بسیار موثر از حرکت خارج از صفحه دیوار،مقاومت بالا در برابر شرایط محیطی مخرب،پایداری و دوام طولانی مدت،قیمت ارزان تر و مقرون به صرفه ،جلوگیری یا کاهش ترک‌خوردگی دیوار،حذف وادارها یا وال پست‌های میانی،سهولت در اجرا، سبک وزن بودن مش‌ها و عدم تحمیل بار اضافه به سازه،،سازگاری با انواع دیوارهای بلوکی، سفالی، آجری و…عدم نیاز به مهارهای افقی از جمله میلگرد بستر، بست‌های فلزی،  ارتجاعی و… از جمله مزیت های بسیار مهم این نوع نگهدارنده محسوب می‌شود. پیش بینی می‌شود که به زودی وال پست‌های مش،به عنوان مثال های موفق و موثر کاربرد وال پست‌ در ساختمان‌ به طور کامل جایگزین وال پست‌های سنتی شوند.       

                                         

جمع بندی:

دانستن این موضوع که وال پست چیست و اهمیت کاربرد وال پست‌ در ساختمان‌ به دنبال زلزله های سالهای اخیر در ایران  در دهه ی گذشته مورد توجه فعالین حوزه ساختمان قرار گرفته است.وال پست یکی از اجزای غیرسازه‌ای ساختمان است که وظیفه اصلی آن مهار نیروهای خارجی وارد شده به دیوارهای ساختمان، مانند باد و زلزله است تا از ریزش دیوار در برابر این فشارها جلوگیری کند. کاربرد وال پست‌ در ساختمان‌ ، انتقال نیروهای جانبی وارد بر دیوارها به سازه اصلی است.

 وال پست، با جداسازی دیوار از قاب و کنترل حرکت خارج از صفحه، دیوار را با ارتعاشات وارده همگام ساخته و از اعمال ضربه یا بار دیوار به المان‌های سازه‌ایی جلوگیری می‌کند. دیوار تقویت شده با وال پست، در حین ارتعاش، در جای خود می‌لغزد و نیروهای وارده را به المان‌های سازه‌ایی قاب موجود که دارای توانایی و تاب آوری بیشتری هستند، انتقال می‌دهد.

وال پست ها از نظر جنس و شکل و نحوه اجرا دارای تنوع هستند.اجرای وال پست دارای اصول خاصی است که گاهی عدم رعایت این اصول ماهیت وجودی آنها را در سازه به طور کل مخدوش می کند.

در سال های اخیر استفاده از وال مش ها به جای وال پست های سنتی به دلیل سهولت اجرا و صرفه اقتصادی و مزایای متعدد دیگر روز به روز رواج و محبوبیت بیشتری پیدا کرده است.

 

• نغمه علیدوست
• کارشناس IT و مدیر سایت سئوی آسن